Oct 2, 2008

चक्का जानले विथोलेको नेपाल यात्रा

टंक सम्वाहाम्फे
गत जुलाई ५,२००८ शनिवारका दिन एक वर्षअगाडी देखि वनाएको योजनाको फत्ते हुने दिन थियो र भयो पनि । त्यो योजना ३ वर्षपछिको नेपाल यात्रा अथवा संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपालको पहिलो यात्रा । साथमा संलग्न थिए जिवन संगीनी कमला,सालो इन्द्र र छोरा विश्वास । गाउँघर र परिवारको सम्झनाले हङकङबाट उता नेपालमा जाउँ जाउँ लागे पनि समयले ३ वर्षको फड्को मारीदियो । तिन वर्ष अगाडी नेपाललाई माओवादी जनयुद्घले आक्रान्त पारेको थियो तर यसपाली भने म निक्कै ढुक्क थिए । किनभने माओवादीहरु शान्तिपूर्ण तरिकाले सहमतिको राजनितीक सहतमा उत्रेर संविधानसभाको चुनावमा समेत सवै भन्दा ठुलो दलको रुपमा अवतर तथा स्थापित भैसकेको थियो । त्यसैले शान्तिसुरक्षाको लागि मैले वा मेरो परिवारजनले गम्भिर रुपले सोच्नु पर्ने वा चिन्ता लिनु पर्ने स्थिती थिएन । तै पनि मन मधेशको हिंसात्मक आन्दोलनले गर्दा कता कता नकुडिएको होईन । किनकी पहाड गाउँ सम्म पुग्नको लागि त्यहि मधेशको बाटो हुदै जानु पर्ने हुन्छ । तर सर्वत्र शान्ति छाएको अनुभूतिले ति कुराहरु गौण भएर गए । २४० वर्षसम्म शासन सत्तामा रहेको शाही शासनको अन्तसंगै नयाँ नेपालको उदयले हामी सवै सपरिवार निर्धक्क आफन्ताहरु भेट्न देशतिर हुइकिएका हौं । तिन वर्ष अगाडी नेपाल जादा यति सहज रुपले यात्रा तय भएन किनभने त्यसवेला हत्या आतङ्क व्याप्त थियो । त्यसैले हरेक प्रकारको जोखिम वहन गर्नुपर्थ्यो साथै अनेकौ प्रकारको मानसिक पीडा लिएर जानु पर्थ्यो । हङकङ जस्तो शान्तिमय शहरमा वस्दा सधै नेपालमा यस्तै शान्ति छाईदिए चाईनिजहरुको गुलाम गर्नु भन्दा सदा सदा लागि आफ्नै मुलुकमा सानोतिनो ब्यापार ब्यावसाय वा खेतिपाती नै गरेर भए पनि जिवनयापन गर्ने विचारहरु मनभरी चल्मलाउँथ्यो । यस्तो इच्छा सायद मेरो मात्र नभएर सारा विदेशीएका नेपालीहरुमा उम्लिएर आउँछ होला । राजनैतिक परिवर्तनले नेपालमा नसोचेको शान्ति मौलायो तव स्वदेश तथा विदेश वस्ने सारा नेपालीहरुको मनोकांक्ष पुरा भयो । फलस्वरुप हरेक नेपालीको मनमा मुटुमा शान्ति पौलाउँदै गयो लहराउँदै गयो । दशकौ सम्म द्वन्दको पीडा ब्यहोर्नु पर्दा लाग्थ्यो श्रीलङ्काले झैं अरु धेरै युद्घ लड्दै जानुपर्ने हो कि ? जस्तै लागेको थियो तर कारणवस भनौ वा नेपालीको भाग्यवस त्यसको विपरीत शान्ति नै छाएकोले हामी नेपालीको अहोभाग्य उदाएको सम्झनुपर्छ । झण्डै १५ हजारको वरिपरि नेपाली जनताले नयाँ नेपालको लागि ज्यान अर्पिए भन्दा अत्युक्ति नहोला । किनभने सरकारी प्रतिवेदनले १२ देखि १३ हजार विचको मृतक संख्या सार्वजानिक गरेको थियो । त्यसपछि कति घाईतेहरु विते त कति सरकारी प्रतिवेदनमा समावेश नै भएनन् होला त्यसैले मैले मेरै अन्दाजी प्रतिवेदनमा १५ हजारको मृतक संख्या प्रस्तुत गरेको हुँ । यसमा विस्थापित र प्रताडितको कुरा त वाँकी नै छ । आशा छ नयाँ नेपालको नयाँ सरकारले ती सवै समस्याहरुको समाधान गर्दै जानेछ भन्ने कुरामा हामी सवै नेपाली आशावादी हुनुपर्छ । द्वन्द पछिको शान्ति प्रकृया अझै पनि संस्थागत गर्न वाँकी नै छ । किनभने हालसालै भएको संविधानसभाको चुनावले नयाँ सम्विधान वनाउँने तयारी मात्रै तय गरिरहेछ । सम्विधान निर्माण गरेर लागु गर्न केहि समय कुर्नै पर्ने हुन्छ । तसर्थ हामीले आशा गर्ने ठाउँ र समय पुरै भविष्यको गर्भ भित्र रहेको छ । मानिसको मन मिले र गर्न चाहेमा के हुदैन रहेछ र ? हिजो कस्ले सोचेको थियो ? नेपालका यति चाडै शाही शासनको अन्त हुन्छ भनेर । भन्नेहरु त भन्दै थिए शाही शासन अझै सय वर्षसम्म रहन्छ भनेर । तर आज त्यो मिथ्या भएर गयो अथवा इतिहासमा परिणत भएर गयो । साथै माओवादी द्वन्द पनि यति चाडै ब्यवस्थापन होला भनेर कसैले सोचेका थिएनन् । वास्तवमा ती सवै समयले जुराउँदै ल्यायो र त अहिले पुरानो नेपालबाट नयाँ नेपालको शुरुआत भएको छ । यस्तै विभिन्न कुराहरु मनमा खेलाउँदा खेलाउँदै नेपाल वायुसेवा निगमबाट साँझ १० बजे थाहै नपाई नयाँ नेपालको राजधानी काठमाडौ पो टेक्न पुगीएछ । पोका पन्तुरा निकाल्न पनि शाहि शासनको जस्तै कुनै झन्झट भएन लाग्यो अध्यागमन विभागमा पनि लोकतन्त्र आएछ । ससुरालीमा वास वस्न सपरिवार ट्याक्सी लिएर हुइकियौं । भोलिपल्टको विहानीसंगै आँखा खोल्दा नयाँ नेपालको राजधानीको दृश्यले एक्कासी अङ्गालो हाल्यो । चारैतिर आँखा डुलाए तव लाग्यो काठमाडौले अलि प्रगति गरेछ जताभावी घरहरु बाक्ल्याएर । तर सडक त्यस्तै जिर्ण थियो ३ वर्षअगाडी जस्तो मैले देखेको थिए । त्यहाँ सरसफाई थिएन फोहोर मैला डंगुर थुप्रिएका थिए अझै पनि छ । विजुली वत्ति त्यस्तै ४ घण्टा जस्तो आउथ्यो त्यो पनि अहिले लोडसेटिङ्ग बढेर समय घट्यो होला । वेरोजगार ,आम हड्ताल, चक्का जाम आदि आदि । काठमाडौ छोडेर विराटनगर हुदै धरान पुग्दा पहिलो पटक चक्का जामले स्वागत गर्‍यो । त्यसलाई लुक्दै छेल्दै जेनतेन गाउँ पुगीयो । गाउँको एक हप्ते वसाईमा साउने दायी सम्म भ्याएर पोखराको सम्मको यात्रा तय गरियो । वुढेस लागेका वुवाआमाको डुल्ने इच्छा पुरा गर्न सपरिवारै त्यतातिर मोडिएका हौं । आफ्नो हङकङको वसाइ फेरि फेरि मौका मिल्ला कि नमिल्ला भनेर हामी पनि त्यता जान हौसियौ । तर इटहरीको जक्का जामले विथोलेर विराटनगर देखि काठमाडौको उडान नै छुट्यो जस्ले गर्दा विराटनगरमा एकरात विताउँन वाध्य हुनु पर्‍यो । काठमाडौ पुगे पछि अचानक वृद्घ वुवाआमाको स्वास्थ्यमा खरावी आयो । तै पनि पोखरा डुल्ने वहाहरुको इच्छा मरेन । अन्तत स्वस्थ्य खरावीको वावजूद पनि पोखरा प्रस्थान गरियो । फर्कदा अचानक मुङलीन वजारको चक्का जामले झण्डै त्यतै वास वसायो । चक्का जामसंग जुझ्दै छलिदै पोखराको यात्रालाई काठमाडौमा ल्याएर टुङग्यायौ । केहि दिनको आराम पाश्चात वुवाआमालाई गाउँ फिर्ता पठाए पछि म काठमाडौको ब्यक्तिगत भेटघाट र कामकाजको लागि पौठेचोरी खेल्न थाले चक्का जामसंग । तेल अभावसंगै गुडेका गाडीहरुमा कहिले घेप्टीएर,चेप्टिएर,नेप्टिएर कहिले हुटमा वसेर यात्रा गर्नुपर्थ्यो। किनकी नेपालमा प्राय दिनहुँ जस्तो चक्का जाम हुने गर्थ्यो र अहिले पनि हुदैछ । कहिले कहि विहान काममा जाँदा चक्का जान हुदैनथ्यो साँझ घर फिर्दा चक्का जाम हुन्छ फसाद परेन त ? पैशा भएर पनि घर पुग्न नसकिने स्थिति सिर्जना भैदिन्थ्यो । हिडेर जाउँ पुग्न सकिन्न वास वसौ भएन हरिविजोगमा परिन्थ्यो । रुनु न हाँस्नु भईन्थ्यो । चक्का जाम त हाम्रो देशको संस्कार नै भैसक्यो । सरकारले पनि चक्का जाम नगरे सम्म कान हल्लाउँदैन जनता त जनतै भैगए । हरेक पार्टी समूहले आफ्नो माग पुरा गर्ने माध्यमै वनेको छ चक्का जाम । तर चक्का जामले नेपालको अर्थतन्त्रमा कति घाटा पुर्‍याएको छ भन्ने कुरा न त जनतालाई मतलव छ न त कुर्सी आसीन नेतालाई नै । घाटा त सवैलाई छ देशलाई छ । यहि तरिकाले निरन्तर नेपालमा चक्का जाम भैरहने हो भने नयाँ नेपाल केवल नाम मात्रको नयाँ नेपाल हुन के वेर ? किनकी चक्का जाम नै नेपाली अर्थतन्त्रको मुल वाधक हो । अर्थतन्त्र देशको मेरुदण्ड हो जहाँ मेरुदण्ड नै भाचिए पछि देशले कसरी विकास गर्न सक्छ ? यदि देशलाई विकास पथतिर लैजानु छ भने कडा भन्दा कडा कानुन वनाएर चक्का जामलाई तुरुन्त रोक्नु आवश्यक छ । यसरी चक्का जामसंग लड्दै,जुझ्दै वस्नु पर्दा केहि दिन नेपाल वसौं भन्ने मानसिकता पनि छोटिएर गयो । आफ्नै देशमा वस्नको लागि यति सास्ति खप्नु परे पछि मनहरु खिन्न भएर गयो । नेपालमा शान्ति स्थापना भए पाश्चात जे जति रमाईलो हुन्छ वा गरिन्छ भनेर सोचेको थिए त्यो चक्का जामले विथोलि दियो । चाहेर पनि भनेको ठाउँमा पुग्न सकिएन भेट्न खोजेको मान्छेलाई भेट्न सकिएन समग्रमा त्यसले लक्ष्यमा तगारो हाल्ने काम गर्‍यो । कष्टपूर्ण नै भए पनि नेपालमा शान्ति स्थापनाको संक्रामणकालिन भएकोले त्यति निराश हुनु पर्ने स्थिती त देख्दिन । किनभने सुविधा सम्पन्न शहर हङकङमा वसिएकोले होला ती पक्कै पनि नराम्रा र अप्ठ्यारा लागेका हुन् । हङकङ फर्कदा माथि हवाई जहाजवाट काठमाडौलाई नियाल्दै सोचे "हरे नेपालमा यो चक्का जाम हटि दिए कति राम्रो हुन्थ्यो । " हङकङ आएको पछिल्लो दिन म निक्कै डराए किनभने चक्का जाममा पो परिने हो कि भनेर ? यसो बाहिर निस्केको त हङकङ पो रहेछ । मलाई त नेपालको चक्का जामको ह्याङ्गओभरले पो छोडेको थिएन रहेछ । यहाँ त ट्राफिक जामको रातो वत्ति वले वाहेक चक्का जाम नै हुदैन । कति मजा कति शान्ति कति आनन्द हङकङ यस्तै भै दिए कति राम्रो हुन्थ्यो हाम्रो नेपाल ।

No comments: