मोती चाम्लिड. हंगकंग
गोर्खाल्याण्ड राज्यको यथोचित माग राखेर दशकौं अघि नेपाली मूलका भारत पश्चिम वंगाल अर्न्तर्गत
पहाडि जिल्ला दार्जिलिड., कालिम्पोड. खर्साङ ,लगायत तर्राई फांट नक्सलवाढी, सिलिगुढि र मिरिकका भारतीय जनताहरु आन्दोलित वनेका थिए । विगतको त्यो आन्दोलनमा झडप हुंदा संयौंका संख्यामा वंगाली भाषी भारतीय र नेपाली भाषि भारतीय नागरिकहरुले ज्यान गुमाउनु परेको थियो । आन्दोलनको प्रमुख लक्ष्य पश्चिम वंगाल राज्य सरकारवाट छुटिएर अलग्गै समानान्तर गोर्खा राज्य प्रदेशको स्थापना गर्ने उद्धेश्य राखिएको थियो । गोर्खाल्याण्ड आन्दोलनका सुत्रधार सुवास घिसिंग, सिके प्रधान र छत्र सुव्वा जस्ता होनहार नेपाली मूलका पहाडिहरुले जनउभारलाई नेतृत्व गरेका थिए । महिनौ महिनासम्म पश्चिम वंगाल सरकारको एकाधिकारवादी हुकुमलाई अवज्ञा गर्दै अघि वढेको नेपाली भाषि भारतीय नागरिकहरुको गोर्खाल्याण्ड आन्दोलनले निर्णयक उपलव्धी हासिल गर्नु भन्दा पहिल्यै आन्दोलनका प्रमुख नेता सुवास घिसिंग पश्चिम वंगाल सरकारका मुख्य मन्त्री ज्योति वसुको वशमा परिहाले । व्यक्तिगत लालच र क्षणिक प्रलोभनमा सुवास घिसिंगले पश्चिम वंगाल सरकारको इशारामा केन्द्र सरकार नयां दिल्ली पुगेर सम्झौता गरे । उत्तेजक तथा अति कामुक निलोचोली उपन्यासका यौनवादी लेखक समेत रहेका घिसिंगले दिल्ली पुगेर गोर्खाल्याण्डलाई गोर्खा पार्वत्य परिषद ( गोर्खा हिल काउन्सिल) को नाममा खुम्च्याएर दार्जिलिंग आइपुगे । दिल्लीवाट र्फकदा सो परिषदको सभापति पदमा आफैलाई दिल्ली सरकारले नियुक्ति गरेको उपहार लिएर फर्के । पश्चिम वंगालको योजना मुताविक दार्जिलिंग र वरपर नेपाली मूलका वासिन्दा अधिनस्थ क्षेत्रलाई मिलाएर स्वायत्ततातर्फ उन्मुख दार्जिलिंग जिल्ला ( गोर्खा हिल काउन्सिल ) भनिएपनि राज्य सरकार पश्चिम वंगालको मातहतमा रहेर जिल्ला प्रशासकसम्मको अधिकार घिसिंगमा थमौती गरिएको थियो । सांच्चिकैमा भननुपर्दा यो सम्झौता सरासर आन्दोलनको मर्मविपरित नै थियो । अस्तव्यस्त गोर्खाल्यण्डमा घिसिंगको एकल निर्णयले हालीमुहाली मच्चाउन थाल्यो । आन्दोलन मच्चाएर आफू परिषदको सभापति वनेपछि सवैलाई थच्चाए । समय वित्दै जांदा जंगलका राजा सिंहले एउटै जंगलमा अर्को सिंहको रंगरुप देखि सहने कुरै आएन । छत्र सुव्वा, सिके प्रधानहरु दुर्घटना र अप्रत्यासित एन्काउन्टरमा मारिएको समाचारहरु पढन पाइयो । जसको यथार्थ पुष्टि भएका अन्य खवरहरु कतै पढन पाइएन ।
सुन्नमा आएको मात्र होइन कि यथार्थमा घिसिंग गोर्खा हिल काउन्सिलका ठेकेदार भएपछि उसको लालावालाहरुलाई देहरादुनको उच्च वर्गले मात्र पढन पाउने अति सुविधा सम्पन्न विधालयमा सथानान्तर गराए । केन्द्र सरकार दिल्लीको वाक्लो जुसमा डुवेपछि उसले दार्जिंलिंगको तातो चियालाई उपेक्षा गरे । दार्जिलिंग मात्र नभएर खर्साङ, डुवर्स क्षेत्र, कालिम्पोंग, मिरिक र तर्राई फांट नक्सल, सिलिगुढिका नेपाली भाषि जनताहरुले लिएको आस्था र भरोषाको खेतीमा पानी हुलेर चर्लुम्म डुवाए । गोर्खाल्याण्ड आन्दोलनको उपलव्धी भनेको गोर्खा पार्वत्य परिषदको स्थापना भनी परिभाषित हुने कुरै होइन तर पनि सुवास घिसिंगले व्यक्तिगत स्वार्थमा डुवेर अति चलाखिपूर्ण यहिं परिभाषालाई चरितार्थ गरे । जुन परिघटना अधिकांश नेपाली भाषी पश्चिम बंगालवासि भारतीय नागरिकहरुलाई सहृय भएन । घिसिंगको कार्यालय दिल्लीमा तर कार्यक्षेत्र दार्जिलिंगमा थियो । दिल्लीवाट दार्जिलिंग आउंदा राजषि छांटकांटमा सवारी हुने गर्दथे । वाटामा उपाशकहरुको तांतीं, फूलमाला नानाभांती, कलकत्तादेखि दार्जिलिंगसम्म आंउदाको सानसज्जा एकताका नेपालका भुपू राजा ज्ञानेन्द्रको स्वदेश भ्रमण जत्तिकै तामझामले भरिभराउ हुने गर्दथ्यौ । सुरक्षा दस्ताको गोलाभित्र उभेर भाषण गर्दा दार्जिलिंगका नेपाली भाषी दाजुभाई दीदि वहिनीहरुलाई आकाशवाट फूरौला वर्साउँने आश्वासानको सपना वांडने गर्दथे । तर त्यो झूटको खेती सन् २००८ को विगत तीन महिनासम्मको लागी मात्र टिक्यो । र्सवत्र सुवास घिसिंग गोर्खाल्याण्डमा वहिस्कृत भए । नेपालका भूपू राजा ज्ञानेन्द्र जस्तै सधैको लागी वर्साई हिडेर जानु पर्ने भएपछि घिसिंग उठिवास लागे जसरी तत्कालीन महाराज ज्ञानेन्द्रले नारानहिटिवाट वर्साई हिडनु पर्यो । जेवी टुहुरेको लयमा हामी कुनैदिन गीत गाउने गर्दथ्यौं कि,
वर्साई हिडनेको तातीले
वस्नेको मन रुवाउंदछ
लाखौंको लागी उजाड छ यो देश
मुठिभरीलाई र्स्वर्ग छ ।
तर यो गीत आजको संसारमा, नेपाल र दार्जिलिंगको सर्न्दर्भमा भन्नुपर्दा पहिले दीनहिन र गरीवहरुले गाए तर पछिल्लो पटक राजा महाराजा र उपल्लो दर्जाका शासकहरुले गाइरहेका छन् । यो गीत समयको हेराफेरिमा चौघेरालाई सुचित गर्ने आलोपालोको प्रतिकात्मक पहाड भएर उभिए झैं लाग्दछ ।
भारत पश्चिम वंगालका नेपाली भाषीहरुले सुवास घिसिंग र उसको कुत्सित चतुरयाइको मात्र उन्मूलनले आफनो अधिकार सुरक्षित नरहेको राम्रैसंग थाहा पाएपछि उसलाई प्रयोग गर्ने शक्ति केन्द्रहरुलाई वहिस्कार मात्र गरेका छैनन् चुनौती समेत दिएर भारत केन्द्र सरकारसम्म आफनो आन्दोलनको औचित्यलाई पुष्टि गर्ने संघर्ष छेडेका छन् । यो संघर्षले गोर्खाल्याण्डको मागलाई उत्कर्षा पुरयाएर भारतीय गोर्खालीहरु विजयको सफलता नजिक पुगेका छन् । पश्चिम वंगाल सरकारका मुख्य मन्त्री वुद्धदेव भट्टाचार्यको लहलहैमा केन्द्रका गृह मन्त्री प्रणव मुखर्जीको पश्चिम वंगालवाट छुटाएर गोर्खाल्याण्ड दिन नसक्ने अभिव्यक्तिले त झन आन्दोलनको आगोमा घिउ थप्ने काम गरेको छ । भारत जस्तो स्वतन्त्र गणतान्त्रीक मुलुकको वर्तमान सरकारमा वस्ने केन्द्रिय मन्त्रीले यस्तो जनहित विपरित वक्तव्य दिनुले भारतको प्रजातन्त्रमाथि ठाडो उपहास गरेको छ । विहार प्रदेशवाट छुटाएर झारखण्ड प्रदेश वनाउन मिल्ने, सिक्किम निलेर एउटा प्रदेश वनाउन मिल्ने तर लाखौं नेपाली भाषीहरुको निम्ति स्वतन्त्र न्यायपालिकाको स्वाधिन व्यवस्थापनमा चुस्तता ल्याउने प्रगतिशील मागलाई के कारणले असान्दर्भिक ठान्ने - पश्चिम वंगालवाट छुटेर गोर्खाल्याण्ड मात्र हुने हो, गोर्खाल्याण्ड वन्दा पाकिस्तान या नेपालको हिस्सा त पक्कै वन्दैन । गोर्खाल्याण्ड पनि आखिर केन्द्र सरकार भारतकै राष्ट्रिय नितिमा रहने हो । गोर्खाल्याण्ड छुट्टै दिन मिल्दैन भन्नुको यथार्थ नेपाली मूलका भारतीय जनताहरुमाथि थोपरिएको अपहेलना र पक्षपाती नितिको द्योतक सिवाय केहि हुन सक्तैन । भारत केन्द्र सरकारको यस्तो असन्तुलित र हेपाहा अनि पक्षपाती नितिको भण्डाफोर गर्न विश्व मानव समुदायको वीचमा वर्तमानको विद्यमान गोर्खा जनमुक्ति मोर्चाको आवाजलाई प्रत्येक नेपालीले संसारभर पहल गर्न आवश्यक छ । तर्सथ हामीले पनि यो आन्दोनलमा ऐक्यवद्धता जनाउन सक्नु पर्दछ । हंगकंगका नेपाली संघ संस्थाहरुले पनि यो आन्दोलनलाई नैतिक र्समर्थन गर्नु पर्दछ । नेपाली भाषिहरु संसारका जुनसुकै कुनामा वांचेपनि सवैको शरिरमा एउटै रगत वगीरहेको हुन्छ, सवैको दिलमा सगरमाथा हासिरहेकै हुन्छ । भारतको थिचोमिचो र सदियौं प्रशासकिय अन्यायमा परेका गोर्खाल्याण्डका हाम्रा आप्रवासि नेपाली दाजु भाई दीदि वहिनीहरुको आन्दोलनले चरमचुलि पार गरोस भन्ने शुभकामना सहित ऐक्यवद्धताको दरिलो अभिवादन सहित लवर दलपचन वस्ती कालिम्पोड.का काका अभय कोयू र्राईलाई संघर्षको मोर्चामा जुटिरहन तलको हरफले प्रेरणा देओस् ।
नेपाली रगत नेपाली मन नेपाली ढुकढुकी
ढाका टोपी र दौरा सुरुवाल फरिया पटुकी
गोर्खाल्याण्ड पक्कै वन्दैछ अव उठ हे साथी
संघर्ष चर्काउं हिमालै उठाऔं जुटेर नथाकी
धन्यवाद
हेन्नेसि रोड वानचाई हंगकंग
१८ जून २००८
गोर्खाल्याण्ड राज्यको यथोचित माग राखेर दशकौं अघि नेपाली मूलका भारत पश्चिम वंगाल अर्न्तर्गत
पहाडि जिल्ला दार्जिलिड., कालिम्पोड. खर्साङ ,लगायत तर्राई फांट नक्सलवाढी, सिलिगुढि र मिरिकका भारतीय जनताहरु आन्दोलित वनेका थिए । विगतको त्यो आन्दोलनमा झडप हुंदा संयौंका संख्यामा वंगाली भाषी भारतीय र नेपाली भाषि भारतीय नागरिकहरुले ज्यान गुमाउनु परेको थियो । आन्दोलनको प्रमुख लक्ष्य पश्चिम वंगाल राज्य सरकारवाट छुटिएर अलग्गै समानान्तर गोर्खा राज्य प्रदेशको स्थापना गर्ने उद्धेश्य राखिएको थियो । गोर्खाल्याण्ड आन्दोलनका सुत्रधार सुवास घिसिंग, सिके प्रधान र छत्र सुव्वा जस्ता होनहार नेपाली मूलका पहाडिहरुले जनउभारलाई नेतृत्व गरेका थिए । महिनौ महिनासम्म पश्चिम वंगाल सरकारको एकाधिकारवादी हुकुमलाई अवज्ञा गर्दै अघि वढेको नेपाली भाषि भारतीय नागरिकहरुको गोर्खाल्याण्ड आन्दोलनले निर्णयक उपलव्धी हासिल गर्नु भन्दा पहिल्यै आन्दोलनका प्रमुख नेता सुवास घिसिंग पश्चिम वंगाल सरकारका मुख्य मन्त्री ज्योति वसुको वशमा परिहाले । व्यक्तिगत लालच र क्षणिक प्रलोभनमा सुवास घिसिंगले पश्चिम वंगाल सरकारको इशारामा केन्द्र सरकार नयां दिल्ली पुगेर सम्झौता गरे । उत्तेजक तथा अति कामुक निलोचोली उपन्यासका यौनवादी लेखक समेत रहेका घिसिंगले दिल्ली पुगेर गोर्खाल्याण्डलाई गोर्खा पार्वत्य परिषद ( गोर्खा हिल काउन्सिल) को नाममा खुम्च्याएर दार्जिलिंग आइपुगे । दिल्लीवाट र्फकदा सो परिषदको सभापति पदमा आफैलाई दिल्ली सरकारले नियुक्ति गरेको उपहार लिएर फर्के । पश्चिम वंगालको योजना मुताविक दार्जिलिंग र वरपर नेपाली मूलका वासिन्दा अधिनस्थ क्षेत्रलाई मिलाएर स्वायत्ततातर्फ उन्मुख दार्जिलिंग जिल्ला ( गोर्खा हिल काउन्सिल ) भनिएपनि राज्य सरकार पश्चिम वंगालको मातहतमा रहेर जिल्ला प्रशासकसम्मको अधिकार घिसिंगमा थमौती गरिएको थियो । सांच्चिकैमा भननुपर्दा यो सम्झौता सरासर आन्दोलनको मर्मविपरित नै थियो । अस्तव्यस्त गोर्खाल्यण्डमा घिसिंगको एकल निर्णयले हालीमुहाली मच्चाउन थाल्यो । आन्दोलन मच्चाएर आफू परिषदको सभापति वनेपछि सवैलाई थच्चाए । समय वित्दै जांदा जंगलका राजा सिंहले एउटै जंगलमा अर्को सिंहको रंगरुप देखि सहने कुरै आएन । छत्र सुव्वा, सिके प्रधानहरु दुर्घटना र अप्रत्यासित एन्काउन्टरमा मारिएको समाचारहरु पढन पाइयो । जसको यथार्थ पुष्टि भएका अन्य खवरहरु कतै पढन पाइएन ।सुन्नमा आएको मात्र होइन कि यथार्थमा घिसिंग गोर्खा हिल काउन्सिलका ठेकेदार भएपछि उसको लालावालाहरुलाई देहरादुनको उच्च वर्गले मात्र पढन पाउने अति सुविधा सम्पन्न विधालयमा सथानान्तर गराए । केन्द्र सरकार दिल्लीको वाक्लो जुसमा डुवेपछि उसले दार्जिंलिंगको तातो चियालाई उपेक्षा गरे । दार्जिलिंग मात्र नभएर खर्साङ, डुवर्स क्षेत्र, कालिम्पोंग, मिरिक र तर्राई फांट नक्सल, सिलिगुढिका नेपाली भाषि जनताहरुले लिएको आस्था र भरोषाको खेतीमा पानी हुलेर चर्लुम्म डुवाए । गोर्खाल्याण्ड आन्दोलनको उपलव्धी भनेको गोर्खा पार्वत्य परिषदको स्थापना भनी परिभाषित हुने कुरै होइन तर पनि सुवास घिसिंगले व्यक्तिगत स्वार्थमा डुवेर अति चलाखिपूर्ण यहिं परिभाषालाई चरितार्थ गरे । जुन परिघटना अधिकांश नेपाली भाषी पश्चिम बंगालवासि भारतीय नागरिकहरुलाई सहृय भएन । घिसिंगको कार्यालय दिल्लीमा तर कार्यक्षेत्र दार्जिलिंगमा थियो । दिल्लीवाट दार्जिलिंग आउंदा राजषि छांटकांटमा सवारी हुने गर्दथे । वाटामा उपाशकहरुको तांतीं, फूलमाला नानाभांती, कलकत्तादेखि दार्जिलिंगसम्म आंउदाको सानसज्जा एकताका नेपालका भुपू राजा ज्ञानेन्द्रको स्वदेश भ्रमण जत्तिकै तामझामले भरिभराउ हुने गर्दथ्यौ । सुरक्षा दस्ताको गोलाभित्र उभेर भाषण गर्दा दार्जिलिंगका नेपाली भाषी दाजुभाई दीदि वहिनीहरुलाई आकाशवाट फूरौला वर्साउँने आश्वासानको सपना वांडने गर्दथे । तर त्यो झूटको खेती सन् २००८ को विगत तीन महिनासम्मको लागी मात्र टिक्यो । र्सवत्र सुवास घिसिंग गोर्खाल्याण्डमा वहिस्कृत भए । नेपालका भूपू राजा ज्ञानेन्द्र जस्तै सधैको लागी वर्साई हिडेर जानु पर्ने भएपछि घिसिंग उठिवास लागे जसरी तत्कालीन महाराज ज्ञानेन्द्रले नारानहिटिवाट वर्साई हिडनु पर्यो । जेवी टुहुरेको लयमा हामी कुनैदिन गीत गाउने गर्दथ्यौं कि,
वर्साई हिडनेको तातीले
वस्नेको मन रुवाउंदछ
लाखौंको लागी उजाड छ यो देश
मुठिभरीलाई र्स्वर्ग छ ।
तर यो गीत आजको संसारमा, नेपाल र दार्जिलिंगको सर्न्दर्भमा भन्नुपर्दा पहिले दीनहिन र गरीवहरुले गाए तर पछिल्लो पटक राजा महाराजा र उपल्लो दर्जाका शासकहरुले गाइरहेका छन् । यो गीत समयको हेराफेरिमा चौघेरालाई सुचित गर्ने आलोपालोको प्रतिकात्मक पहाड भएर उभिए झैं लाग्दछ ।
भारत पश्चिम वंगालका नेपाली भाषीहरुले सुवास घिसिंग र उसको कुत्सित चतुरयाइको मात्र उन्मूलनले आफनो अधिकार सुरक्षित नरहेको राम्रैसंग थाहा पाएपछि उसलाई प्रयोग गर्ने शक्ति केन्द्रहरुलाई वहिस्कार मात्र गरेका छैनन् चुनौती समेत दिएर भारत केन्द्र सरकारसम्म आफनो आन्दोलनको औचित्यलाई पुष्टि गर्ने संघर्ष छेडेका छन् । यो संघर्षले गोर्खाल्याण्डको मागलाई उत्कर्षा पुरयाएर भारतीय गोर्खालीहरु विजयको सफलता नजिक पुगेका छन् । पश्चिम वंगाल सरकारका मुख्य मन्त्री वुद्धदेव भट्टाचार्यको लहलहैमा केन्द्रका गृह मन्त्री प्रणव मुखर्जीको पश्चिम वंगालवाट छुटाएर गोर्खाल्याण्ड दिन नसक्ने अभिव्यक्तिले त झन आन्दोलनको आगोमा घिउ थप्ने काम गरेको छ । भारत जस्तो स्वतन्त्र गणतान्त्रीक मुलुकको वर्तमान सरकारमा वस्ने केन्द्रिय मन्त्रीले यस्तो जनहित विपरित वक्तव्य दिनुले भारतको प्रजातन्त्रमाथि ठाडो उपहास गरेको छ । विहार प्रदेशवाट छुटाएर झारखण्ड प्रदेश वनाउन मिल्ने, सिक्किम निलेर एउटा प्रदेश वनाउन मिल्ने तर लाखौं नेपाली भाषीहरुको निम्ति स्वतन्त्र न्यायपालिकाको स्वाधिन व्यवस्थापनमा चुस्तता ल्याउने प्रगतिशील मागलाई के कारणले असान्दर्भिक ठान्ने - पश्चिम वंगालवाट छुटेर गोर्खाल्याण्ड मात्र हुने हो, गोर्खाल्याण्ड वन्दा पाकिस्तान या नेपालको हिस्सा त पक्कै वन्दैन । गोर्खाल्याण्ड पनि आखिर केन्द्र सरकार भारतकै राष्ट्रिय नितिमा रहने हो । गोर्खाल्याण्ड छुट्टै दिन मिल्दैन भन्नुको यथार्थ नेपाली मूलका भारतीय जनताहरुमाथि थोपरिएको अपहेलना र पक्षपाती नितिको द्योतक सिवाय केहि हुन सक्तैन । भारत केन्द्र सरकारको यस्तो असन्तुलित र हेपाहा अनि पक्षपाती नितिको भण्डाफोर गर्न विश्व मानव समुदायको वीचमा वर्तमानको विद्यमान गोर्खा जनमुक्ति मोर्चाको आवाजलाई प्रत्येक नेपालीले संसारभर पहल गर्न आवश्यक छ । तर्सथ हामीले पनि यो आन्दोनलमा ऐक्यवद्धता जनाउन सक्नु पर्दछ । हंगकंगका नेपाली संघ संस्थाहरुले पनि यो आन्दोलनलाई नैतिक र्समर्थन गर्नु पर्दछ । नेपाली भाषिहरु संसारका जुनसुकै कुनामा वांचेपनि सवैको शरिरमा एउटै रगत वगीरहेको हुन्छ, सवैको दिलमा सगरमाथा हासिरहेकै हुन्छ । भारतको थिचोमिचो र सदियौं प्रशासकिय अन्यायमा परेका गोर्खाल्याण्डका हाम्रा आप्रवासि नेपाली दाजु भाई दीदि वहिनीहरुको आन्दोलनले चरमचुलि पार गरोस भन्ने शुभकामना सहित ऐक्यवद्धताको दरिलो अभिवादन सहित लवर दलपचन वस्ती कालिम्पोड.का काका अभय कोयू र्राईलाई संघर्षको मोर्चामा जुटिरहन तलको हरफले प्रेरणा देओस् ।
नेपाली रगत नेपाली मन नेपाली ढुकढुकी
ढाका टोपी र दौरा सुरुवाल फरिया पटुकी
गोर्खाल्याण्ड पक्कै वन्दैछ अव उठ हे साथी
संघर्ष चर्काउं हिमालै उठाऔं जुटेर नथाकी
धन्यवाद
हेन्नेसि रोड वानचाई हंगकंग
१८ जून २००८
No comments:
Post a Comment