किरात धर्म दर्शनले ब्याख्या गरेको मानव सृष्टिमा किरात जाति

संकलक - जबेगु दिलीप लिम्बू
सावा येत्हाङ्ग किरातीहरु तामाङ,मगर, गुरुङ, शेर्पा, धिमाल, जिरेल, पुनेल, हायु, थकाली, थारु, दनुवा, माझी, चेपाङ, ताजपुरीया,रार्इ र मरान्ती सार्की,लिम्बू साथै मंगोल जातिहरुको युग महापुरुष र सृष्टिकर्ताको सृष्टि बुँदागत टिपोट यस प्रकार मुन्धुमले ब्याख्या गरेको छ ।
१) ओत् तागेरा निङवाभु माङ ।
२) पोरोक्मी याम्भामिमाङ (नपुंसक) ।
३) मुजिकना खेयोङना (स्त्री रुप) ।
४) यूक्पुङगेन सावागेम्बा (मुजिकना खेयोङनाको छोरा)
५) उत्तर पट्टी घुम्न जाँदा पहिलो बिवाह, थोसोकलुङ फ्याकलुङमा संग - एउटा छोरा, सुहाङफे जन्म ।
सुत्केरी सिहार्ने ल्याएको सुसारीमा(राक्षाणी)संग दोस्रो बिवाह - छोरा, साङदाङ खेम्बाबा जन्म ।
दक्षिण पट्टी घुम्न जाँदा तेस्रोबिवाह,मुक्कलुङमा संग - एउटा छोरी,लाहादङनाको जन्म ।
सुत्केरी सिहार्ने ल्याएको फिन्दारीमा(राक्षाणी)संग चौथो बिवाह - लिङदाङ खेम्बामा को जन्म ।
६) यसरी श्रीमति धेरै भएको कारण एकै ब्यक्तिले झुक्याएर बिवाह गरेको कसैलाई पनि जानकारि नगराएको, त्यस कारण कुनै पनि श्रीमतिले खान लाउन नदिएर भोकै भएकोले गर्दा आमा मुजिकना खेयोङनाकोमा यो कारण पत्ता लगाउन भनि, आफ्नो ८ कुकुरहरु साथ लिएर जाने क्रम्मा बाटोमा सारै भोक लागेकोले, बारिमा फलिरहेको पिडालु बिना सोधपुछ उखालि खाएको, त्यो पिडालु बुढी राक्षाणीले लगाएको हुन्छ , बिना सोदखोज खाएकोले कस्ले खायो म बुढी आईमाईको कमाई यो खाने मान्छेको भोली उज्यालो नभई नै मरिजावस् भनि सराप दिएको, त्यस ताकाको सत्य युग बोल्यो की पुरा भैहाल्ने, सो कारण यूक्पुङगेन सावागेम्बाको उज्यालो नै नभै निधन, ।
७) यसरी युक्पुगेन सावागेम्बाको छोरा,छोरीहरु उमेर पुगेर जवान तरुणी,तन्नेरी भए पछि एक आपसमा भेट हुन्छ । यही दौरानमा राक्षणी पट्टीका छोरा,छोरी साङदाङ खेम्बाबा र लिङदाङ खेम्बामाको मनमा पाप्प पैदा भएर चेली माईती छुतकी पातकी भएर बिवाह गर्छन् । यसरी चेली माईती पातकी भएको दाजु सुहाङफे र दिदी लाहादङनाले मान्दैन भनेर जुम्राको उत्पति गराएर सुहाङफेको धोती र लाहादङनाको छात्ती (स्तन)मा टाँसी दिन्छ र तिमीहरु चेली माईती हौ भने एक आर्काको जुम्रा टिपी देउ भनेर भन्छ । चेली माईती भएकोले जुम्रा टिप्छ । त्यस पछि अब तिमीहरुले एक आर्कालाई छोयौ अब तिमीहरु श्रीमान श्रीमति भयौ भनेर धोकाले बिवाह गरी दिन्छ । त्यस कारण आज पनि किरातीहरुमा यो बिश्वस छ । चेली र माईतीको लुगा पनि छुनु हुदैन । पाप लाग्छ ।
८) यसरी चेली माईती बिग्रीएको ले गर्दा फलिफाप नभएर खान लाउन पुग्दैन थियो । यही समयमा सुत्केरी कुकुरनी दैलोमा खाना मागी खानु आएको बेल लाहादङनाले कुच्चोले करङ भाँचीने गरी कुटेकोले गर्दा तागेरा निङवाभुमाङकोमा पृथ्बीमा चेली माईती बिग्रेर बसेको छ भन्ने पोल पुर्‍याउछ , यो खबर गरे पछि । उही सृष्टि कर्ता ओत् तागेरा निङवाभुमाङले सजाय स्वोरुप सुहाङफेलाई सेरी-चट्टाङ बनाए आकाशमा र लाहादङनालाई लरङ बनाएर पत्तालमा पुर्याई दिए । साङदाङ खेम्बाबालाई नपुस्क बनाए धेरै बर्षसम्म राखी सृष्टिमा बाधा पुगेकोले पूनःजोडिदिएको र माईती पनि नदेखने भनेर लिङदाङ खेम्बामालाई कालो घुम्टो सजाय स्वरुप जीवन भरलाई ओर्डाई दिएर सजाय दिएका थिए ।
९) यसरी सुहाङफे र लाहादङनाकेा आठ भाई छोरा सावा येत्हाङहरु टुहुरा भए ।
१०) सावा येत्हाङ ७ जनाले बिवाह गरेन फोवाको (कान्छा) लादिबाले सुसुम्ना संग बिवाह गरी दुइ भाई छोरा र एक बहिनी छोरी को जन्म भयो । जेठाको नाम, पानतुम्याहाङ्ग , कान्छाको नाम तेनतुम्याहाङ्ग र छोरीको नाम, खाप्पुना मरोङना थियो ।
११) खाप्पुना मरोङनाबाट नै अन्त्यष्ठि संस्कारको सुरुवात भयो ।
१२) पानतुम्याहाङ्गको बिवाह हयोलुङमा संग भयो र छोरा,येहाङ्गको जन्म भयो ।
१३) येहाङ्गको ११ पुष्ता पछि जेठा नातीको रुपमा स्वोधुङगेन लेप्मुहाङ्गको जन्म भयो । पृथ्बी महा जलप्रलाय हुँदा आजको मानव पशु प्राणी बचाउने स्वोधुङगेन लेप्मुहाङ्गलेनै बचाउनु भएको थियो ।
१४) स्वोधुङगेन लेपमुहाङ्गको धेरै बर्षपछि ,गुरु कान्देनहाङ्ग, थाकथाकु माबोहाङ्ग,शिरिजंगाहाङ्ग,मुहिगुम अङसीमाङ लिङ्देन फाल्गुनन्द र वर्तमान किरात धर्मगुरु मुहिगुम अङसीमाङ लिङ्देन आत्मानन्द "सेइङ" यो मर्त्यलोकमा आईसक्नु भएको छ । मुन्धुमले ब्याख्या गरेको पहिलो मानव देखा परेको देश (ठाउँ) सियामुदेन लाजेओ बर्तमान चिन राष्ट्र बैज्ञानिकबाट मानसरोबर जुन स्थान हिमालय क्षेत्र हुनु र अहिलेको बस्तुगत आधारमा बर्तमान उल्लेखित जातजातिहरु नेपालमा हुनु नै बास्ताबिताको बोध हुन्छ । सावा येत्हाङ्गको सन्तान किरातीहरु हुन भन्ने पुष्टि गर्दछ ।
( स्मरण रहोस प्रत्येक नं.को ब्याख्या गर्दा एउटा महाकाब्य बन्छ,छोटकारीमा स्विकार्नु होला अन्यथा अङसीमाङ लिङ्देन फाल्गुनन्द र वर्तमान किरात धर्मगुरु मुहिगुम अङसीमाङ लिङ्देन आत्मानन्द "सेइङ" द्वारा हस्तलिखित ठेलिमा सिमित गरिसकिएको छ, अध्यायन गर्न सक्नुहुनेछ । )

नोगेन,आसेवारो ।
श्रोत - किरात धर्म दर्शन मुन्धुम