नेपाली साहित्य प्रतिष्ठान, हङकङको स्थापना र उद्देश्यहरु

टंक सम्वाहाम्फे
नेपालीहरु खासगरि पहिलो विश्वयुद्ध सुरुआतसँगै सात समुद्रपारी लाहुरे भएर बैदेशिक रोजगारको लागि बिदेसीने क्रमको थालनी भएको हो र त्यो क्रम हाल पनि निरन्तर नैजारी छ । लाहुरे बनेर सात समुद्रपारी जाने क्रम भन्दा अगाडि केहि पैशा कमाउँने हेतुले वैदेशिक रोजगारको लागि तिब्बतको ल्हासा हुँदै भुटान र भारतको आसाम,मिजराम,भाक्सु आदि ठाउँहरुमा गएर फर्किएको कुरा तपाई हामीले जान्दै सुन्दै आएको कुरा हो । यसरी वैदेशिक रोजगारीमा लाग्दा कतिपय मानिसहरु बिभिन्न कारणले आफ्नो थात्थलो छोडेर उत्तै मुङलानमा घरजम गरि बस्नेको सँख्या पनि उल्लेख्य रुपले बढ्दै गएको कुरा जान्दै बुझदै आएको कुरा हो । त्यसवेला यातायात र शिक्षाको अभावले गर्दा प्राय समुद्रपारीका देशहरुमा बर्साईसराई गरेर मुङलान पस्ने चलन कमी नै थियो । समुद्रपारीका देशहरुमा जान र बस्नको लागि विभिन्न प्रकारको ज्ञान र सरकारी प्रकृया पनि पुरा गर्नु पर्ने भएकोले धेरै नेपालीले त्यसवेला त्यतातिरको यात्रामा पाईला बढाएनन् । तत्क्षण समुद्रपारीका कुरा जान्ने र बुझने भने कै लर्डाईमा परेर निभृत भएका लाहुरेहरु हुन् । र समुद्रपारीको देश जान त्यति सजिलो पनि थिएन । आसाम,भुटान,ल्हासा तिर जानको लागि सरकारी प्रकृया अपनाउनु नपर्ने भएकोले धेरै नेपालीहरु ती ठाउँहरुमा बर्साई सराई गरेर बसेको पाइन्छ । अंग्रेजहरुले भारत छोडेर जाँदा पहिले नेपाली भूभागहरु कब्जा गरेका सबै भारतीय भूमि बन्न पुगे जस्तै सिक्किम,दार्जिलिङ ,गढुवाल आदि । र त्यहाँ बसोबास गर्ने नेपालीहरु पनि नेपाली भाषी भारतीय भए । यसरी इतिहासलाई पल्टाएर हेर्दा नेपालीहरु रोजगारी तथा अन्य कारणले बिदेशी भूमिमा सदियौ देखि जुन जुन देशमा गए त्यहाँ नागरिक सो सरह तथा अन्य अवस्थामा बस्दै आएका प्रमाण थुप्रै छन् । यसरी नेपालीहरु आफ्नो देश छोडेर बिदेश जादा उनीहरु आफ्नो सिङ्गो जीन्दगीमा मात्र लगेर गएनन् । उनीहरुले आफुसँगै नेपाली भाषा सहित्य,संस्कृति,संस्कार र भेष भुषा आदि सबै लिएर गए । जुनै देशमा गए पनि त्यहाँका बासिन्दाहरुसँग भाषा लगायत सम्पूर्ण कुरा नमिल्ने भएकोले आफ्नै देशको भाषा लगायतका कुराहरु प्रचलनमा ल्याउँनु पर्ने हुन्छ । त्यहि नमिल्नुले आफु जन्मेको देशको सम्पूर्णकुरा आवश्यकता पर्दछ । आफ्नै पन र मनमा रम्नको लागि आफुले जन्मकाल देखि जानेको भाषा,संस्कृति आदिको जगेर्ना गर्नु पर्ने हुन्छ । किन कि नेपालीले जुनैसुकै देशको नागरिकता किन ग्रहण नगरोस् आखिर उ नेपाली नै हो । दिनरात उसले अंग्रेजीमा बोले पनि उसको भित्री हृदयले नेपाली नै बोली रहेको हुन्छ । यसरी बिदेशी भूमिमा गएर उल्लेखनिय रुपले नेपाली भाषा साहित्यको विकाश भएको सिक्किम र दार्जिलिङलाई लिन सकिन्छ । त्यहाँ बसोबास गर्ने नेपालीले भाषा साहित्यको क्षेत्रमा मात्र नभएर अन्य क्षेत्रमा पनि त्यतिकै विकाश गरेकाछन् । युग र समयको परिवर्तनसँगै हाल आएर विश्वको अधिकांस देशमा सरकारी प्रकृयागत रुपले नेपालीहरुको बर्साई सराईगरेर बसोबास गरिरहेकाछन् । जहाँ जहाँ नेपालीहरु पुगेर बसेकाछन् त्यहाँ त्यहाँ नेपाली भाषा साहित्य,संस्कृति विकासको लागि अगाडि बढेकाछन् । यसै अर्न्तर्गत हङकङ लगायत विश्वको बिभिन्न देशमा नेपाली साहित्य जगर्ेना र विकाशको लागि अन्तर्राष्ट्रिय सञ्जाल समेत निर्माण भैसकेको छ । प्रविधीको विकाशले संसार नै सानो र्साईवर गाउँको रुपमा परिणत भैरहेको बेला जुनसुकै देशमा रहेर पनि आफ्नो भाषा साहित्य लगायत अन्य क्रियाकलाप गर्न सकिने स्थिति बनेको छ । बिदेशमा बसेर पनि नेपालीहरुले नेपाललाई समृद्ध बनाउँन लागि परेकाछन् । कुनै पनि ब्यक्ति कुन देशको वा क्षेत्रको,जातिको भनेर जान्नको लागि उसको भाषाले चिनारी गराउँदछ । मानिसको अनुहार हेरेर कसैले पनि यो देशको मान्छे भनेर चिन्न सकिंदैन । त्यसैले पनि हरेक मानिसलाई आफ्नै देशको भाषा साहित्यले ठुलो प्रभाव पार्दछ । पछिल्ला पीडीहरुमा नेपाली भाषा साहित्य,संस्कृति,सस्कार र भेषभुस्सा जिवन्त राख्नको लागि आजभोलि नेपाली बसोबास गर्ने देशहरुमा साहित्य लगायत अन्य संघसंस्थाहरु खुलेकाछन् । त्यहि हेतुले हङकङमा सबै भन्दा पहिले नेपाली साहित्य प्रतिष्ठान स्थापना भएको थियो त्यसपछि अन्य साहित्यिक संघसंस्थाहरु स्थापना भै रहेकाछन् । यो नेपाल र नेपालीको लागि गौरवको विषयवस्तु हो ।
नेपाली साहित्य प्रतिष्ठान, हङकङको स्थापना
बीसौं शताब्दीको अन्त्य र एक्काइसौ सताब्दीको सुरुआत संगै हङकङमा आई स्थाई तथा अस्थाई वसोवास गर्दै आएका नेपालीहरुका माझ नेपाली साहित्यको श्रीवृद्धि गर्नका साथै हङकङमा छरिएर रहेका साहित्य प्रवाहलाई एकमुष्ट पारी अगाडि वढाउने र विदेशमा पनि नेपाली साहित्यको पहिचान गराउने दृष्टिकोण राखी संयोजक कवि तथा गीतकार टंक सम्वाहाम्फेको अग्रपहलमा सन २००० मार्च ५ तारीखका दिन कवि कथाकार , उपन्यासकार , गीतकार र पत्रकारहरुका माझ “नेपाली साहित्य प्रतिष्ठान, हङकङको स्थापना गरिएको हो । हङकङका जातीय , क्षेत्रिय , सामाजिक , तथा राजनैतिक सस्थाहरुवाट एकदमै पृथक रहेर साझा नेपाली साहित्यिक विचार वोकेर “नेपाली साहित्य प्रतिष्ठान, हङकङ प्रत्येक नेपालीको ढुकढुकीमा छाई नै रहेकोछ । मूलत हङकङमा रहेका साहित्यिक ब्यक्तित्वहरुलाई हातेमालो गराई पाठकहरुको अगाडि चिनाउने र नेपाली हुनुको गौरवको आभास सवैलाई गराउने साथै संस्थामा आवद्ध भएर आफु लेख्ने र अरुलाई नेपाली भाषा साहित्य लेख्न प्रोत्साहन गराउनु प्रमुख कार्य हो । कैयौ रात जागेर तयार पारिएको पाण्डुलिपी छपाउनको निमित्त हङकङ तथा नेपालमा रहनु हुने आर्थिक विपन्नताको कारणले साझा प्रकाशन , नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठान र विभिन्न प्रकाशन सस्थाको दैलोमा धाईरहेका लेखकहरुका कृतिहरुलाई निरन्तर प्रकाशन गर्दै लैजाने उदेश्य पनि प्रतिष्ठानले बोकेको छ ।
प्रतिष्ठान, हङकङको पहिलो कार्य समितिको नामावली
अध्यक्ष - राई चन्द्र दुमी
उपाध्यक्ष - टंक सम्वाहाम्फे
सचिव - क्रान्ति वनेम
कोषाध्यक्ष - शिव प्रधान
सदस्य - देश सुब्बा
सदस्य - शरण सुब्बा
सदस्य - बषन्त निरौला
प्रतिष्ठान, हङकङको दोस्रो कार्य समितिको नामावली
अध्यक्ष - शरण सब्बा
उपाध्यक्ष - टंक सम्वाहाम्फे
सचिव - क्रान्ति वनेम
कोषाध्यक्ष - बषन्त निरौला
सदस्य - देश सुब्बा
सदस्य -राई चन्द्र दुमी
सदस्य - शिव प्रधान
सदस्य - जया राई
सदस्य - बिमल राई
सदस्य - राम आङदेम्बे
प्रतिष्ठान, हङकङको तेस्रो कार्य समितिको नामावली
अध्यक्ष - टंक सम्वाहाम्फे
उपाध्यक्ष - जया राई
सचिव - देश सुब्बा
कोषाध्यक्ष - बषन्त निरौला
सदस्य - सुरेन लिम्बु
सदस्य - शिव प्रधान
सदस्य - बिमला सुच्चा राई
सदस्य - बिमल राई
सदस्य - दीप निरीह
सदस्य - दिल पालुङवा
सदस्य - राम आङदेम्बे
हालको कार्य समितिका सदस्यहरु
अध्यक्ष - टंक सम्वाहाम्फे
सदस्य - दिल पालुङवा
सदस्य - डि.बि.पालुङवा
सदस्य - सुरेन लिम्बु
सदस्य - बषन्त निरौला
सदस्य - देश सुब्बा
सदस्य - बिमल राई
सदस्य - बिमला सुच्चा राई
संस्थाका उद्देश्यहरु
१.हङकङमा छरिएर रहेको नेपाली साहित्य र लेखनलाई एकमुष्ट पार्ने
२.हङकङमा लेखिएका साहित्यलाई साहित्यिक पत्रिका मार्फत प्रकाशन तथा प्रवर्द्ध न गर्ने
३.संस्थमा आवद्ध भएर नेपाली साहित्य आफु लेख्ने र अरुलाई लेख्न प्रेरीत गराउँने
४.नेपाल र हङकङ बिचको सोझो साहित्यिक सम्पर्क निर्माण गर्ने
५.साहित्य सम्बन्धि विभिन्न नयाँ सुचनाहरु नेपाली लेखक तथा पाठकहरुलाई प्रदान गर्ने
७.विभिन्न साहित्यिक गोष्ठीहरुको आयोजना गर्ने
८.नेपाली साहित्यलाई हङकङमा चिनाउँनको लागि हङकङका स्थानिय साहित्यिक प्रतिष्ठानहरुसँग सर्म्पर्क सुत्र बढाउँने
९.लेखकहरुलाई प्रोत्साहन गर्नको निम्ति पुरस्कारको स्थापना गर्ने
१०.नयाँ पीडीमा नेपाली भाषा साहित्यको प्रभाव बढाउँने
११.हङकङ लगायत नेपालमा रहेका आर्थिक स्थिति कमजोर भएका लेखक स्रष्टाहरुको कृति प्रकाशन गर्ने
१२.हङकङ सरकारसँग नेपाली भाषा पढ्न पाउँने ब्यवस्थाको लागि आवश्यक पहल गर्ने
संस्थाका प्रकाशनहरु
प्रकाशन तथा संस्था सञ्चालनको लागि स्थापनाकालमा प्रत्येक कार्यकारीणी सदस्यहरुबाट हङकङ डलर २००० हजारका दरले कोष स्थापना गरिएको थियो । सोही कोषबाट अविराम मासीक नेपाली साहित्य प्रतिष्ठान हङकङ मार्फ साहित्यिक पत्रिकाको रुपमा प्रकाशन गर्दै लैजाने योजना अनुसार अठारौं अंक सम्म निरन्तर प्रकाशन गरेको थियो । तर प्राविधिक कारणले गर्दा प्रकाशन बन्द गरियो । बिभिन्न बाषिर्कोत्सवमा निम्न पुस्तकहरु नेपाली साहित्य प्रतिष्ठान हङकङद्वारा प्रकाशित गरिएकाछन् ।
१
छरिएको सिदूर ( कथा संग्रह )
लेखक - शिव प्रधान
सस्करण - २०५७
२
युद्ध भित्र उभिएका बुद्धहरु ( कविता संग्रह )
लेखक - टंक सम्वाहाम्फे
सस्करण - २०५८
३
त्यान्द्रो ( उपन्यास )
लेखक - दिल वहादुर पालुङ्वा
सस्करण - २०५९
४
यथार्थका चोइटाहरु ( संयुक्त कथा संग्रह )
लेखक - हङकङका कथाकारहरु
सस्करण - २०६०
समय अभाव र प्राविधिक समस्याका कारण अन्य कृतिहरु हालै प्रकाशन गरेको छैन । तर युग सुहाउँदो साईवर प्रकाशन भने विगत २ बर्षदेखि निरन्तर ब्लगसाईट मार्फत साहित्यिक रचनाहरु हरेक दिन प्रकाशन गर्दै आएको छ । छापामा भन्दा हाल साहित्यकार र साहित्यिक पाठकहरु साईवरमा बढी केन्द्रित भएकोले नेपाली साहित्य प्रतिष्ठान हङकङले पनि आफ्नो ध्यान साईवर प्रकाशन तिर केन्द्रित गराएको हो ।
संस्थाद्वारा सञ्चालित साइवर प्रकाशनहरु
१.बिगत २ बर्षदेखि नेपाली साहित्य प्रतिष्ठान हङकङले साहित्यिक गतिविधि सञ्चालन गर्न निम्न ब्लग ठेगानामा निरन्तर नेपाल लगायत बिश्वभरि छरिएर रहेका नेपाली साहित्यकारहरुको लेख रचनाहरु हरेक दिन प्रकाशित गर्दै आएको छ । यो ठेगाना नेपाली लेखक तथा पाठकहरुलाई धेरै मात्रमा जानकारी छ । उक्त ब्लगको ठेगाना निम्न प्रकार छ ।

www.kavitakusum.blogspot.com
२.स्रष्टाहरुको सम्मान र बिश्वब्यापी छरिएर रहेका नेपालीहरुलाई जानकारी दिनको लागि बिगत २ बर्षदेखि नेपाली साहित्य प्रतिष्ठान हङकङले स्रष्टाहरुको वैयक्तिक बिवरण पनि प्रकाशन गर्दै आएको छ । र यसलाई नेपाली साहित्य प्रतिष्ठान हङकङले नेपाली स्रष्टाहरुको वैयक्तिक बिवरण पुस्तकालयको रुपमा बिकसीत गरेको छ । हाल यो ब्लग अर्न्तर्गत नेपाल लगायत बिश्वभरि छरिएर रहेका ८०० जना नेपाली साहित्यकारहरुको वैयक्तिक बिवरण संग्रह गरिसकिएको छ भने स्रष्टाहरुको तस्विर संग्रह पनि हेर्न सकिने छ । उक्त ब्लगको ठेगाना निम्न प्रकार छ ।
http://www.srasta.blogspot.com/
३.नेपाली साहित्य प्रतिष्ठान हङकङको आफ्नै गतिविधि सञ्चालन गर्न तयार गरिएको ब्लग हो । यस ब्लगमा हाल सम्म भएका कार्यक्रमका तस्विर संग्रहहरु राखिएकाछन् । साथै अन्य गतिविधिहरु क्रमश राख्दै लगीने छ । उक्त ब्लगको ठेगाना निम्न प्रकार छ ।
http://www.prathistan.blogspot.com/
संस्थाको बाषिर्क गतिविधि
नेपाली साहित्य प्रतिष्ठान हङकङको स्थापना काल देखि हरेक बर्ष प्रतिस्पर्धात्मक कविता गोष्ठी सञ्चालन गर्दै आएको थियो तर विगत केहि बर्षदेखि प्राविधिक कारणले गर्दा प्रतिस्पर्धात्मक कविता गोष्ठी भने बन्द गरिएको छ । तर कविता गोष्ठी भने निरन्तर गरिंदै आएको छ । प्रतिस्पर्धात्मक कविता गोष्ठीमा बिभिन्न बाषिर्कोत्सवमा प्रथम हुनुहुने स्रष्टाहरुको नामावलि निम्न प्रकार छ ।
१.गीता सन्ताप खजुम
२.दीप निरीह
३.सुरेन लिम्वु
४.भवानी श्रेष्ठ
५.राजाराम शाही
संस्थाका आगमी कार्यक्रमहरु
नेपाली साहित्य प्रतिष्ठान हङकङ हङकङको पहिलो औपचारीक साहित्यिक संस्था भएकोले हाल दशौ बर्षो यात्रा तय गरिसकेको छ । हङकङमा नेपाली साहित्यको नयाँ जग बसाल्दै अगाडि बढ्नु परेकोले निश्चय नै यसले गति लिन धेरै चुनौतिपूर्ण कामहरु पुरा गर्दै आएको छ । संस्थामा आवद्ध भएर आफैले साहित्यिक कृतिहरु प्रकाशन गर्दै अरुलाई पनि साहित्य सिर्जना गर्न प्रोत्साहन गर्ने कार्य पनि गरि नै रहेको छ । अहिले आएर हङकङमा नेपाली साहित्यको स्थिति उर्वर भएर गएको छ । किनकी नेपाली साहित्य प्रतिष्ठान हङकङ बाहेक अन्य साहित्यिक संघसंस्थाहरु पनि स्थापना भएकाछन् । जस्ले गर्दा हङकङमा नेपाली साहित्य झनै मौलाएर गएको देखिएको छ । साथै नेपालबाट पनि नयाँ साहित्यिक सर्जकहरुको आगमन पनि भैरहेको छ । तर्सथ नेपाली साहित्य प्रतिष्ठान हङकङले अन्य साहित्यिक संघसंस्थाहरुसँग साहित्य कर्ममा सहकार्य गर्दै जानेछ । हङकङमा रहेका नेपालीहरुमा साहित्यिक चेतना अभिवृद्धि गर्दै र विकाशको लागि अन्य पूर्वाधारहरु पहिल्याउँदै नेपाली साहित्य प्रतिष्ठान हङकङले आफ्नो लक्ष्य अनुरुप कार्य गर्दै अगाडि बढ्दै जानेछ ।
संस्थाको वैधानिकतानेपाली साहित्य प्रतिष्ठान हङकङ सन २००० मार्च ५ तारिखका दिन स्थापना भए पनि हङकङ सरकारको सोसीअल अडिअन्स अर्न्तर्गत सन् २००१ मा मात्र बैधानिक रुपले मान्यता पायो । त्यसपछि हङकङको नेपाली समाजमा साहित्यिक गतिविधि गर्दै नयाँ स्रष्टाहरुलाई साहित्य लेख्न उत्प्रेरण दिर्दै आएको छ । हङकङ बसोबास गर्ने नेपाली समाजलाई सर्वविदित्तै भएको कुरा हो ।
संस्था हङकङ नेपाली प्रथम पदकद्वारा सम्मानित
नेपाली साहित्य प्रतिष्ठान हङकङले हङकङको नेपाली समाजमा दश बर्षअगाडि देखि निरन्तर साहित्य सेवामा समर्पित भएको छ । संस्थासंग सम्वद्ध सदस्यहरुले आफु लेख्ने र पढ्ने साथै अरुलाई पनि लेख्न र पढ्न उत्साहित गर्दै आएको छन् । सोहि सेवाको सहि मूल्याङ्कन गरि नेपाली महासंघ हङकङद्वारा सन् २००८ डिसेम्वर ३१ तारिखका दिन नेपाली प्रथम पदकद्वारा नेपाली साहित्य प्रतिष्ठान हङकङलाई सम्मानित गरियो । यो नेपाली साहित्यकर्मी तथा पाठकहरुको लागि गौरब कै विषयवस्तु बनेको छ ।
हङकङमा नेपाली साहित्य,कला र संगीत उत्थानका लागि खुलेका अन्य संघसंस्थाहरु
नेपाली साहित्य प्रतिष्ठान हङकङको स्थापना आधा दशक विति सके पछि मात्र अन्य साहित्यिक संघसंस्थाहरु हङकङमा स्थापना भएकाछन् । संघसस्था लगायत साहित्यिक वेबर्साईट र ब्लगसाईटहरु पनि हालसालै आएर स्थापना भएका हुन । त्यसैले हङकङमा साहित्यिक कार्यक्रमहरु बाक्लै रुपले हुन थालेकाछन् ।

हङकङमा साहित्य,कला र संगीत उत्थान कै लागि स्थापना भएका संघसंस्थाको नामावलि निम्न प्रकार छन् ।
१.सिर्जनशील साहित्य समाज,हङकङ
२.जनजाति साहित्य समूह,हङकङ
३.आदिवासी गीतकार समाज,हङकङ
४.नेपाली कलामन्दिर,हङकङ
५.नेपाली कलाकार संघ,हङकङ
६.हिमालय टोन्स म्यूजिक एकेडेमी,हङकङ
७.किरात धर्म तथा साहित्य उत्थान संघ,हङकङ
८.नेपाली साहित्य परिषद, हङकङ
९.अन्तर्राष्ट्रिय साहित्य समाज, हङकङ च्याप्टर
ने.प्र.प्र.का उपकुलपति मोहन कोइरालाको हङकङ आगमन
हङकङमा रहेका साहित्यकाहरुलाई नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानसँग सोझो सम्पर्कमा रहने पुलको निर्माण साथै साहित्यिक बिचार आदान प्रदान गर्नको लागि नेपाली साहित्य प्रतिष्ठान,हङकङले आफ्नो तेस्रो बाषिर्कोत्सवको अवशर पारी तात्कालिन ने.प्र.प्र उपकुलपति मोहन कोईराला र नेपाल टेलिभिजनका महाप्रवन्धक दुर्गानाथ शर्मालाई हङकङमा निमन्त्रणा गरी पुस्तक लोकार्पण, वृहत प्रतिस्पर्धात्मक कविता गोष्ठी साथै साहित्यिक अन्तक्रिर्या कार्यक्रमको आयोजना समेत गरेको थियो । नेपालका वरिष्ठ कवि मोहन कोइरालाको हङकङ आगमन पछि नेपालमा नेपाली साहित्य प्रतिष्ठान,हङकङको कार्यप्रति ठूलो चर्चापरिचर्चा भएको थियो भने नेपाल टेलिभिजनमा समेत हङकङको साहित्य र स्रष्टाका बारे छुट्टै आधा घण्टाको कार्यक्रम प्रशारण गरेको थियो । नयाँ तथा पुराना लेखकहरुले ने.प्र.प्र उपकुलपति मोहन कोईरालासँगको भेटघाट पछि हङकङका साहित्यकारहरुले ठुलो राहत मिलेको महशुस समेत गरेका थिए । र यो नेपाली साहित्य प्रतिष्ठान,हङकङको एक ऐतिहासीक कार्य पनि थियो ।
साहित्यिक वेबसाईट र ब्लगसाईटहरु
http://www.kavitakusum.blogspot.com/
http://www.shrijana.com/
अन्तमा
नेपाली साहित्य प्रतिष्ठान हङकङ हङकङको पहिलो साहित्यिक संस्थाको हैसियतले अथक रुपमा साहित्यिक कर्म र कर्तब्य पुरा गर्दै आएको छ । जस्ले गर्दा आज हङकङ नेपाली साहित्यको नयाँ छुट्टै केन्द्र बन्न पुगेको छ । यर्सथ नेपाल लगायत बिश्वका बिभिन्न देशमा छरिएर रहेका नेपाली साहित्यकारहरुले हङकङको साहित्यिक अवस्थालाई बिशेष प्रकारले हेर्न थालेका छन् । किनकी हङकङबाट नेपाली साहित्यको लेखन तथा प्रकाशन र साहित्यिक गतिविधि उल्लेखनिय रुपले भैरहेको छ । हङकङमा साहित्य मात्र नभएर अन्य विधामा पनि त्यसरी नै विकाश भएको छ । हङकङको ब्यस्त समयलाई चिर्दै यहाँका स्रष्टाहरुले साहित्य लेखन र पठन गर्नुपर्ने भएकोले नेपाली परिवेश भन्दा यहाँ साहित्य निर्माण गर्न धेरै जटिल छ । तर पनि हङकङ बसोबास गर्नुहुने प्रतिवद्ध साहित्यकर्मीहरुले ती जटिलतालाई वास्तै नगरी साहित्यको श्रीवृद्ध गर्न लागि परेका छन् । अबका दिनहरुमा साहित्य एउटा केन्द्र हुने छैन बिश्व भरि जहाँ जहाँ नेपालीहरु बसोबास गर्दछन् त्यहाँ त्यहाँ साहित्यको नयाँ केन्द्र स्थापना हुनेछ र धमाधम नयाँ केन्द्र स्थापना भैरहेकाछन् । र्साईवर संस्कृतिले साहित्यको केन्द्र ठानिएको काठमाडौलाई भत्काई सकेको छ । आज बिश्वभरि नेपाली साहित्यका नयाँ केन्द्रहरु भैसकेका छन् । किनकी आजका सिर्जनाहरु छापामा ल्याउँन क्षमता भए चाहेकै बेला प्रकाशन गर्न सकिने दिनहरु आएकाछन् । अनेकौ प्रकारको सञ्चार माध्यमले साहित्यको विकाशमा टेवा पुर्‍याई रहेको छ । लेखकहरु अहिले पहिलेको जस्तै प्रकाशन संस्था धाईरहने कार्यबाट मुक्त भएकाछन् । साईवर सञ्जालले गर्दा ब्यक्तिगत वेबसाईट र ब्लगसाईटहरु खुलेकाछन् । जहाँ लेखकले चाहेको बखत आफ्नो सिर्जना क्षणभर मै प्रकाशन गर्न सक्दछ । र पाठकहरुले छापामा लेखकहरुको सिर्जना हेर्नुको सट्टा ती लेखकहरुको वेब र ब्लगसाईट पुग्दछन् । यसै क्रममा नेपाली साहित्य प्रतिष्ठान हङकङले हङकङको नेपाली जनमानसमा साहित्य लेखन र पठनको अभिवृद्धि गर्ने कार्यमा प्रतिवद्धताका साथ अगाडि बढीरहने छ ।
प्रस्तुत मिति - २००९ /०२ / ०८