हाङयुग अज्ञात
नेपाली कविताको सन्दर्भमा भन्ने हो भने केहि समय यता नेपाली साहित्यमा रूपान्तरणको प्रक्रिया आरम्भ भइसकेको छ । यो प्रक्रियालाई रूपान्तरण मात्रै नभनेर नयाँ कविता-क्रान्ति भन्दा अझ उपयुक्त 
होला । हाम्रा अग्रज कविहरूले रोपेको कविताको क्रान्तिबिजलाई आजको नयाँ पुस्ताले विभिन्न रूप र विधिबाट फैलाउने कार्य गर्दै आइरहेका छन् । गोपालप्रसाद रिमाल, भूपि शेरचन र वैरागी काइँलाका पाइलाहरूलाई पछ्याउँदै आजको पुस्ता साँच्चै नै कविताक्रान्तिको उत्कर्षमा पुगेका छन् । कविहरूले सयौं-हज्जारौं वर्षदेखी देख्दै आएको सपनालाई मूर्तरूप दिने तरखरमा हिजोजस्तै आज पनि धेरै कविहरू हिँडिरहेका छन् । परम्परा भत्काउँदै हिँडिरहेका छन्, पुरातन मान्यताहरू भत्काउँदै हिँडिरहेका छन्, निरङ्कुश सोच र विचार भत्काउँदै हिँडिरहेका छन् । समयौंदेखि मान्छेको मनमस्तिष्कमा लागेको यथास्थितिको तुँवालोलाई नयाँ धारणाहरूले चिर्दै हिँडिरहेका छन्, आजको खुला समाजमा कविता पनि झन् खुला र झन् स्वतन्त्र भइरहेको छ । कविता शासकहरूको खोपीबाट निस्केर शासितहरूको आँगनमा उमङ्ग र हौसलाको राँको बोकेर उभिएको छ । कविताले पनि तमाम राजनैतिक हक र अधिकारहरू खोजिरहेको छ । लोकतान्त्रिक गणतन्त्र मागिरहेको छ, स्वायत्त तथा संघीय राज्यहरू जिकीर गरिरहेको छ । यसकारण पनि आजको कविता अत्यन्तै चुस्त र धारिलो नेपाली कविताको सर्न्दर्भमा भन्ने हो भने केही समय यता नेपाली साहित्यमा रूपान्तरणको प्रक्रिया आरम्भ बनिरहेको छ । सामुहिक अभिरूचिको विषय बनिरहेको छ । जनताको प्रिय बनिरहेको छ ।
कविताले शासकहरूको अर्चना गर्न छाडेपछि यो विधा लोकप्रिय भएको हो । रिमालको आमाको सपना, भूपिको घुम्ने मेचमाथि... र बैरागी काइँलाको मातेको मान्छेको भाषण... हाम्रा अग्रज कविहरूले आगत पुस्तालाई बालिदिएको विद्रोहको राँको हो जसलाई पछिल्लो समयमा बिसे नगर्ची कवितामा श्रवण मुकारूङले बोके । यी चार कविताका प्राविधिक कुराहरू भिन्दै होला । तर यी कविताहरूका उद्देश्य समान छन् । नेपाली कविताको इतिहासमा अरू धेरै यस्ता कविताहरू छन् जसमा विद्रोह या क्रान्तिको गहनता यी कविताहरूमा भन्दा पनि ज्यादा पाइन्छ तर जनता या पाठकसितको संवादशीलताको सर्न्दर्भले कहीँ ओझेलमा छन् । यौटा युगमा यौटा कविता लेखिन्छ, हाम्रा अग्रज कविहरूले यस्सै गर्दै आइरहेका छन् । तेस्सैर अब हामीलाई अर्को त्यस्तो कविताको खाँचो छ जसले नयाँ नेपाललाई गणतान्त्रिक संघीय राज्यप्रणालीमा लैजावोस् । केन्द्रिकृत शासनप्रणाली भत्कावोस् । जातीय, वर्गीय र लैङ्गीक विभेद हटावोस् । तेस्तो नेतृत्वदायी कविताको आवश्यकता महशुस गरिरहेका छन् जनताले । आजका प्रतिभाशाली नयाँ पुस्ताले यो काम पनि जरूर गर्नेछ । प्रयत्नहरू भइरहेका छन् । सृजनशील अराजकताको आग्रहले सञ्चार गरेको यो चेतना आज मुलुकभित्र र बाहिर -जहाँ जहाँ नेपाली हृदय र मस्तिष्कहरू छन् व्याप्त भइसकेको छ । भिन्न रूप, भिन्न शैली र भिन्न शिल्पमा नयाँ कविताको खोजी तिव्ररुपमा रूपमा भइरहेको छ । नयाँ साहित्यको खोजी तिव्र भइरहेको छ ।
यसक्रममा अनेक आरोपहरू आइलाग्छन् । कविताका परम्परागत परिभाषाहरूमा हामीलाई बाँध्न खोजिन्छ । साहित्यिक नियमहरूले जड बनाउन खोजिन्छ । तर, नयाँ कविताको खोजीमा निस्केको कविले ती परम्परागत परिभाषाहरू ती यथास्थितिगत नियमहरू तोड्दै नयाँ सम्भावनाहरू नयाँ विकल्पहरू लेखिरहनुपर्छ । कवि कहलाइनुको मोहबाट मुक्त हुँदै सुझबुझपुर्णढङ्गले नेपाली सामाजिकताको विविधतामा हाम्फाल्नु पर्छ । नयाँ पुस्ताले कवितालाई करिया बनायो- भनुन् पुरानो पुस्ताले । लुघुताबोध नगरौं ।
स्वयम् भाषा नै मानवविचार र मानवसंवेदनाको करिया भएपछि कविता मात्रै होइन सिङ्गो साहित्य नै विचारको करिया हो । कवितालाई मानवविचार, मानवसंवेदना, मानवआदर्श, मानवव्यवहार, मानवसिद्घान्त, मानवआस्था आदिइत्यादि मानवीय बोध र संज्ञानहरू बोकाउनलाई नै हाम्रा पोर्खाहरूले कविता बनाए । अथवा, जीवन र जगतका गोचरणीय वस्तुव्यवस्थाप्रति हाम्रा मनमस्तिष्कमा उत्पन्न हुने एन्द्रिक प्रतिक्रियालाई अभिव्यक्तिमा रूपान्तरण गर्दा भाषा जन्म्यो, कला जन्म्यो, साहित्य जन्म्यो, कविता जन्म्यो । हाम्रो यस्तो प्रतिक्रिया कहिले सकारात्मक रूपमा आउँछ, कहिले नकारात्मक रूपमा आउँछ । अथवा कतिपय कुराहरू मान्छौं, कतिपय मान्दैनौं । मान्नु भनेको स्वीकार गर्नु, रोकिनु, स्थिर हुनु । नमान्नु भनेको अस्वीकार गर्नु, नरोकिनु, चलायमान हुनु । नमान्नु अराजकता हो, विकासप्रक्रिया हो । मान्नुपर्ने मान्दै नमान्नुपर्ने नमान्दै जानु सृजनशील अराजकता हो । आयामिक पुनराविष्करणमा इन्द्रबहादुर र्राई लेख्छन्- सम्पुर्णताको निम्ति सब राख्ने, केही नफ्याँक्ने; सम्पुर्णताको निम्ति सहायक सब राख्ने, अ-सहायक सब फ्याँक्ने । आयामिकहरूको सम्पुर्णताको निम्ति सब राख्ने, केही नफ्याँक्ने; विचारमा भ्रान्ति उब्जन्छ । राजनैतिक विषयमा उदाहरणका निम्ति सब राख्ने केही नफ्याँक्ने भने पछि अन्याय, अत्याचार, निरङ्कुशता, शोषण, दमन, विभेद सब राख्नुपर्ने भयो । कविताको सर्न्दर्भमा हामीले निरङ्कुश राजतन्त्रको प्रशस्तिमा लेखिएको कवितालाई पनि राख्नुपर्ने भयो, शासकहरूको भजनकिर्तनमा तयार भएको साहित्यलाई पनि राख्नुपर्ने भयो । यसो हो भने श्रीमान् गम्भीर प्रचण्ड प्रतापी...राष्ट्रगानलाई किन फ्याँक्यौं - तर फ्याँक्यौं, किनभने यो राष्ट्रगानमा सम्पुर्णता थिएन, जनता थिएन । नयाँ ल्यायौं सय थुङ्गा फूल...तर फेरि यसैमा मेचीकाली फैलिएका नेपाली -को बिम्बमा विश्वभरिका आप्रबासी नेपालीहरू फ्याँकिए । मेचीकालीभित्रका नेपालीहरू मात्रै समाहित भए । तेसोर आयामिकहरूको यो सम्पुर्णता अलि सम्पुर्ण भएन । यस्तो समस्याले हिजोका महान् दार्शनिकहरूको पनि बाटो छेकेको थियो । भरसक सम्पुर्णतातिर जाँदैछौं हामी । भरसक सम्पुर्णता अथवा मानवहितेयः सब राख्ने अथवा विषयवस्तु सापेक्षतः सब राख्ने । भरसक सकारात्मकता केहीलाई नछुटाउने । तर, हामीलाई पनि एकदिन मानवचेतनाको विकासक्रमले बुढो बनाउँछ, परम्परागत बनाउँछ । नयाँ सधैँ नयाँ रहँदैन । नयाँ कविता तेसकारण सधैँ पुरानो हुने जोखिममा हुन्छ । ब्रहाण्डले ओगटेको यसबेलाको काल र क्षेत्र पनि प्रतेक क्षण परिवर्तन भइरहेको मान्छन् स्टेफन हकिङस् । बिग बेङ्गको सिङ्गुलारिटी अनुसार यस युग प्रसरणमा छ । अथवा, ब्रम्हाण्ड फैलिदैछ । यौटा बिन्दुमा पुगेपछि यो फेरि खुम्चिनु -बिग क्रन्च) शुरू हुन्छ । तेतिबेला काल र क्षेत्रले विपरिततिर यात्रा गर्छ । अथवा, आजको ब्रम्हाण्डमा मान्छे बालकबाट बुढो हुन्छ भने त्यो बेलाको ब्रम्हाण्डमा मान्छे बुढोबाट बालक हुन्छ । यो नयाँ वैज्ञानिकहरूको अनुमान हो । यस्तो बेला सत्यहरू असत्य हुन्छन्, असत्यहरू सत्य हुन्छन् । यस्तो परम वैपरित्यको युग -अरबौं हजार बर्षछि आएको खण्डमा हामीले अमर भनेका हाम्रा कविताहरू कुन कुनामा थुप्रिन्छन् अनुमान पनि गर्न सकिदैन । हाम्रा कविताहरू आजको बिग बेङ्ग सिङ्गुलारिटीको युगमा छ । हामी प्रसरणमा छौं, हामी कतै गइरहेका छौं । रिमालबाट भूपि र बैरागी, भूपि र बैरागीबाट विक्रम सुब्बा, कृष्णभूषण वल, श्रवण मुकारूङ...आदिआदि हुँदैजानु भनेको त्यै प्रसरणको प्रभाव हो, त्यै काल र क्षेत्रको फैलावटको फल हो । यसकारण यो युगमा नयाँ कविताको खोजी सास्वत् सत्य छ । त्यो भनेको चेतनाको विस्तारण हो । मान्छेको भूत र भविष्य तेसकारण म्याट्रिक्स-सत्यतिरको छ । वर्तमान सधैँ सङ्क्रमण-सत्यतिर रहन्छ । वर्तमान तेही भएर नोष्टाल्जिक र भविष्यमुखी हुन्छ । हामीलाई यो सङ्क्रमण पार गर्नुछ । हामीलाई यो वर्तमान अथवा सङ्क्रमण-सत्यको कविता लेख्नुछ ।
सङ्क्रमण-सत्यको कविता भनेको नयाँ कविताको खोजी हो । भरसक नयाँ कविता हो । त्यो तर सम्पुर्णता हो । भरसक सम्पुर्णता । भरसक वर्तमान पक्रनु हो । क्षण पक्रनु हो । क्षण र्स्पर्श गर्नु हो । क्षण महशुस गर्नु हो । हामी वर्तमानमा बाँचिरहेका मान्छेहरू सब सङ्क्रमणमा छौं । सङ्क्रमणबाट मुक्त हुने प्रयत्न गर्दा हामी रङ्ग देख्छौं, भयक्रान्त हुन्छौं, अभिघात भन्छौं । विलयन गर्र्छौं । चक्र भन्छौं । उत्तरवर्ती भन्छौं, पुर्ववर्ती भन्छौं । आयाम भन्छौं, लीला भन्छौं, अराजकता भन्छौं । जे देखे पनि, जे भए पनि, जे गरे पनि, जे भने पनि वर्तमानको यो सङ्क्रमण-सत्यबाट मुक्त हुनु सकिदैन तथापि हामी प्रयत्य गर्र्छौं । यही जीवन हो । प्रयत्न जीवन हो । सम्प्राप्ति जीवन होइन । सङ्क्रमणबाट मुक्त हुनलाई गरिएका प्रयत्नहरू हुन् आमाको सपना, घुम्ने मेचमाथिको....मान्छे, मातेको मान्छेको भाषण.., बिसे नगर्चीको बयान । हिजो थाहा नपाइकन सङ्क्रमित वर्तमानबाट मुक्त हुन कविता लेख्यौं । अब थाहा पाइकनै कविता सङ्क्रमण-सत्यमा आधारित बनेर लेखिरहनुपर्छ । नयाँ कविताको खोजी नैरर्न्तर्यताको अनुष्ठान हो, प्रयत्नमा लागौं । सङ्क्रमण-सिद्घान्तमा सहभागी बनौं ।
होला । हाम्रा अग्रज कविहरूले रोपेको कविताको क्रान्तिबिजलाई आजको नयाँ पुस्ताले विभिन्न रूप र विधिबाट फैलाउने कार्य गर्दै आइरहेका छन् । गोपालप्रसाद रिमाल, भूपि शेरचन र वैरागी काइँलाका पाइलाहरूलाई पछ्याउँदै आजको पुस्ता साँच्चै नै कविताक्रान्तिको उत्कर्षमा पुगेका छन् । कविहरूले सयौं-हज्जारौं वर्षदेखी देख्दै आएको सपनालाई मूर्तरूप दिने तरखरमा हिजोजस्तै आज पनि धेरै कविहरू हिँडिरहेका छन् । परम्परा भत्काउँदै हिँडिरहेका छन्, पुरातन मान्यताहरू भत्काउँदै हिँडिरहेका छन्, निरङ्कुश सोच र विचार भत्काउँदै हिँडिरहेका छन् । समयौंदेखि मान्छेको मनमस्तिष्कमा लागेको यथास्थितिको तुँवालोलाई नयाँ धारणाहरूले चिर्दै हिँडिरहेका छन्, आजको खुला समाजमा कविता पनि झन् खुला र झन् स्वतन्त्र भइरहेको छ । कविता शासकहरूको खोपीबाट निस्केर शासितहरूको आँगनमा उमङ्ग र हौसलाको राँको बोकेर उभिएको छ । कविताले पनि तमाम राजनैतिक हक र अधिकारहरू खोजिरहेको छ । लोकतान्त्रिक गणतन्त्र मागिरहेको छ, स्वायत्त तथा संघीय राज्यहरू जिकीर गरिरहेको छ । यसकारण पनि आजको कविता अत्यन्तै चुस्त र धारिलो नेपाली कविताको सर्न्दर्भमा भन्ने हो भने केही समय यता नेपाली साहित्यमा रूपान्तरणको प्रक्रिया आरम्भ बनिरहेको छ । सामुहिक अभिरूचिको विषय बनिरहेको छ । जनताको प्रिय बनिरहेको छ ।कविताले शासकहरूको अर्चना गर्न छाडेपछि यो विधा लोकप्रिय भएको हो । रिमालको आमाको सपना, भूपिको घुम्ने मेचमाथि... र बैरागी काइँलाको मातेको मान्छेको भाषण... हाम्रा अग्रज कविहरूले आगत पुस्तालाई बालिदिएको विद्रोहको राँको हो जसलाई पछिल्लो समयमा बिसे नगर्ची कवितामा श्रवण मुकारूङले बोके । यी चार कविताका प्राविधिक कुराहरू भिन्दै होला । तर यी कविताहरूका उद्देश्य समान छन् । नेपाली कविताको इतिहासमा अरू धेरै यस्ता कविताहरू छन् जसमा विद्रोह या क्रान्तिको गहनता यी कविताहरूमा भन्दा पनि ज्यादा पाइन्छ तर जनता या पाठकसितको संवादशीलताको सर्न्दर्भले कहीँ ओझेलमा छन् । यौटा युगमा यौटा कविता लेखिन्छ, हाम्रा अग्रज कविहरूले यस्सै गर्दै आइरहेका छन् । तेस्सैर अब हामीलाई अर्को त्यस्तो कविताको खाँचो छ जसले नयाँ नेपाललाई गणतान्त्रिक संघीय राज्यप्रणालीमा लैजावोस् । केन्द्रिकृत शासनप्रणाली भत्कावोस् । जातीय, वर्गीय र लैङ्गीक विभेद हटावोस् । तेस्तो नेतृत्वदायी कविताको आवश्यकता महशुस गरिरहेका छन् जनताले । आजका प्रतिभाशाली नयाँ पुस्ताले यो काम पनि जरूर गर्नेछ । प्रयत्नहरू भइरहेका छन् । सृजनशील अराजकताको आग्रहले सञ्चार गरेको यो चेतना आज मुलुकभित्र र बाहिर -जहाँ जहाँ नेपाली हृदय र मस्तिष्कहरू छन् व्याप्त भइसकेको छ । भिन्न रूप, भिन्न शैली र भिन्न शिल्पमा नयाँ कविताको खोजी तिव्ररुपमा रूपमा भइरहेको छ । नयाँ साहित्यको खोजी तिव्र भइरहेको छ ।
यसक्रममा अनेक आरोपहरू आइलाग्छन् । कविताका परम्परागत परिभाषाहरूमा हामीलाई बाँध्न खोजिन्छ । साहित्यिक नियमहरूले जड बनाउन खोजिन्छ । तर, नयाँ कविताको खोजीमा निस्केको कविले ती परम्परागत परिभाषाहरू ती यथास्थितिगत नियमहरू तोड्दै नयाँ सम्भावनाहरू नयाँ विकल्पहरू लेखिरहनुपर्छ । कवि कहलाइनुको मोहबाट मुक्त हुँदै सुझबुझपुर्णढङ्गले नेपाली सामाजिकताको विविधतामा हाम्फाल्नु पर्छ । नयाँ पुस्ताले कवितालाई करिया बनायो- भनुन् पुरानो पुस्ताले । लुघुताबोध नगरौं ।
स्वयम् भाषा नै मानवविचार र मानवसंवेदनाको करिया भएपछि कविता मात्रै होइन सिङ्गो साहित्य नै विचारको करिया हो । कवितालाई मानवविचार, मानवसंवेदना, मानवआदर्श, मानवव्यवहार, मानवसिद्घान्त, मानवआस्था आदिइत्यादि मानवीय बोध र संज्ञानहरू बोकाउनलाई नै हाम्रा पोर्खाहरूले कविता बनाए । अथवा, जीवन र जगतका गोचरणीय वस्तुव्यवस्थाप्रति हाम्रा मनमस्तिष्कमा उत्पन्न हुने एन्द्रिक प्रतिक्रियालाई अभिव्यक्तिमा रूपान्तरण गर्दा भाषा जन्म्यो, कला जन्म्यो, साहित्य जन्म्यो, कविता जन्म्यो । हाम्रो यस्तो प्रतिक्रिया कहिले सकारात्मक रूपमा आउँछ, कहिले नकारात्मक रूपमा आउँछ । अथवा कतिपय कुराहरू मान्छौं, कतिपय मान्दैनौं । मान्नु भनेको स्वीकार गर्नु, रोकिनु, स्थिर हुनु । नमान्नु भनेको अस्वीकार गर्नु, नरोकिनु, चलायमान हुनु । नमान्नु अराजकता हो, विकासप्रक्रिया हो । मान्नुपर्ने मान्दै नमान्नुपर्ने नमान्दै जानु सृजनशील अराजकता हो । आयामिक पुनराविष्करणमा इन्द्रबहादुर र्राई लेख्छन्- सम्पुर्णताको निम्ति सब राख्ने, केही नफ्याँक्ने; सम्पुर्णताको निम्ति सहायक सब राख्ने, अ-सहायक सब फ्याँक्ने । आयामिकहरूको सम्पुर्णताको निम्ति सब राख्ने, केही नफ्याँक्ने; विचारमा भ्रान्ति उब्जन्छ । राजनैतिक विषयमा उदाहरणका निम्ति सब राख्ने केही नफ्याँक्ने भने पछि अन्याय, अत्याचार, निरङ्कुशता, शोषण, दमन, विभेद सब राख्नुपर्ने भयो । कविताको सर्न्दर्भमा हामीले निरङ्कुश राजतन्त्रको प्रशस्तिमा लेखिएको कवितालाई पनि राख्नुपर्ने भयो, शासकहरूको भजनकिर्तनमा तयार भएको साहित्यलाई पनि राख्नुपर्ने भयो । यसो हो भने श्रीमान् गम्भीर प्रचण्ड प्रतापी...राष्ट्रगानलाई किन फ्याँक्यौं - तर फ्याँक्यौं, किनभने यो राष्ट्रगानमा सम्पुर्णता थिएन, जनता थिएन । नयाँ ल्यायौं सय थुङ्गा फूल...तर फेरि यसैमा मेचीकाली फैलिएका नेपाली -को बिम्बमा विश्वभरिका आप्रबासी नेपालीहरू फ्याँकिए । मेचीकालीभित्रका नेपालीहरू मात्रै समाहित भए । तेसोर आयामिकहरूको यो सम्पुर्णता अलि सम्पुर्ण भएन । यस्तो समस्याले हिजोका महान् दार्शनिकहरूको पनि बाटो छेकेको थियो । भरसक सम्पुर्णतातिर जाँदैछौं हामी । भरसक सम्पुर्णता अथवा मानवहितेयः सब राख्ने अथवा विषयवस्तु सापेक्षतः सब राख्ने । भरसक सकारात्मकता केहीलाई नछुटाउने । तर, हामीलाई पनि एकदिन मानवचेतनाको विकासक्रमले बुढो बनाउँछ, परम्परागत बनाउँछ । नयाँ सधैँ नयाँ रहँदैन । नयाँ कविता तेसकारण सधैँ पुरानो हुने जोखिममा हुन्छ । ब्रहाण्डले ओगटेको यसबेलाको काल र क्षेत्र पनि प्रतेक क्षण परिवर्तन भइरहेको मान्छन् स्टेफन हकिङस् । बिग बेङ्गको सिङ्गुलारिटी अनुसार यस युग प्रसरणमा छ । अथवा, ब्रम्हाण्ड फैलिदैछ । यौटा बिन्दुमा पुगेपछि यो फेरि खुम्चिनु -बिग क्रन्च) शुरू हुन्छ । तेतिबेला काल र क्षेत्रले विपरिततिर यात्रा गर्छ । अथवा, आजको ब्रम्हाण्डमा मान्छे बालकबाट बुढो हुन्छ भने त्यो बेलाको ब्रम्हाण्डमा मान्छे बुढोबाट बालक हुन्छ । यो नयाँ वैज्ञानिकहरूको अनुमान हो । यस्तो बेला सत्यहरू असत्य हुन्छन्, असत्यहरू सत्य हुन्छन् । यस्तो परम वैपरित्यको युग -अरबौं हजार बर्षछि आएको खण्डमा हामीले अमर भनेका हाम्रा कविताहरू कुन कुनामा थुप्रिन्छन् अनुमान पनि गर्न सकिदैन । हाम्रा कविताहरू आजको बिग बेङ्ग सिङ्गुलारिटीको युगमा छ । हामी प्रसरणमा छौं, हामी कतै गइरहेका छौं । रिमालबाट भूपि र बैरागी, भूपि र बैरागीबाट विक्रम सुब्बा, कृष्णभूषण वल, श्रवण मुकारूङ...आदिआदि हुँदैजानु भनेको त्यै प्रसरणको प्रभाव हो, त्यै काल र क्षेत्रको फैलावटको फल हो । यसकारण यो युगमा नयाँ कविताको खोजी सास्वत् सत्य छ । त्यो भनेको चेतनाको विस्तारण हो । मान्छेको भूत र भविष्य तेसकारण म्याट्रिक्स-सत्यतिरको छ । वर्तमान सधैँ सङ्क्रमण-सत्यतिर रहन्छ । वर्तमान तेही भएर नोष्टाल्जिक र भविष्यमुखी हुन्छ । हामीलाई यो सङ्क्रमण पार गर्नुछ । हामीलाई यो वर्तमान अथवा सङ्क्रमण-सत्यको कविता लेख्नुछ ।
सङ्क्रमण-सत्यको कविता भनेको नयाँ कविताको खोजी हो । भरसक नयाँ कविता हो । त्यो तर सम्पुर्णता हो । भरसक सम्पुर्णता । भरसक वर्तमान पक्रनु हो । क्षण पक्रनु हो । क्षण र्स्पर्श गर्नु हो । क्षण महशुस गर्नु हो । हामी वर्तमानमा बाँचिरहेका मान्छेहरू सब सङ्क्रमणमा छौं । सङ्क्रमणबाट मुक्त हुने प्रयत्न गर्दा हामी रङ्ग देख्छौं, भयक्रान्त हुन्छौं, अभिघात भन्छौं । विलयन गर्र्छौं । चक्र भन्छौं । उत्तरवर्ती भन्छौं, पुर्ववर्ती भन्छौं । आयाम भन्छौं, लीला भन्छौं, अराजकता भन्छौं । जे देखे पनि, जे भए पनि, जे गरे पनि, जे भने पनि वर्तमानको यो सङ्क्रमण-सत्यबाट मुक्त हुनु सकिदैन तथापि हामी प्रयत्य गर्र्छौं । यही जीवन हो । प्रयत्न जीवन हो । सम्प्राप्ति जीवन होइन । सङ्क्रमणबाट मुक्त हुनलाई गरिएका प्रयत्नहरू हुन् आमाको सपना, घुम्ने मेचमाथिको....मान्छे, मातेको मान्छेको भाषण.., बिसे नगर्चीको बयान । हिजो थाहा नपाइकन सङ्क्रमित वर्तमानबाट मुक्त हुन कविता लेख्यौं । अब थाहा पाइकनै कविता सङ्क्रमण-सत्यमा आधारित बनेर लेखिरहनुपर्छ । नयाँ कविताको खोजी नैरर्न्तर्यताको अनुष्ठान हो, प्रयत्नमा लागौं । सङ्क्रमण-सिद्घान्तमा सहभागी बनौं ।
No comments:
Post a Comment