लाहुरेको साहित्य मोह -मिजास तेम्बे

सिद्धराज राई

च्याउ उम्रेझै“ साहित्य सिर्जना गर्ने युवापुस्ताको भीड बढ्दो छ । यही भीडबाट गुणात्मक साहित्य सिर्जना गरेर छुट्टै पहिचान बनाउन सफल भएका छन् मिजास तेम्बे । पेसाले उनी लाहुरे हुन् । विदेशी भूमिमा राइफल समाई दुश्मनलाई धावा बोल्ने लाहुरे मिजास जीवनको दार्शनिक पक्षलाई उजागार गर्न साहित्य सिर्जनामा उभिएका छन् । एक दुइवटा कथा, कविता, गजल र गीत लेख्नु कुनै नौलो कार्य होइन तर निरन्तर साहित्य सिर्जनामा लागि पर्नु मिजासको विशेषता हो । २०५९ सालमा ब्रिटिस लाहुरेमा भर्ती भएका मिजास स्कुले जीवनदेखि सुरु गरेको साहित्य सिर्जना गर्ने कार्यलाई निरन्तरता दिइरहेका छन् । उनी भन्छन्- 'साहित्य लेख्ने बानी लाहुर जादा पनि हटेन, झर्नै निखार्ने प्रयास गरिरहे । ताप्लेजुङ जिल्लाको ढुंगेसा“घु गाविस-७, तेम्बेमा बुबा बेनबहादुर र आमा कमलमायाको जेठो छोराको रूपमा २०३९ सालमा जन्मिएका हुन् मिजास । ताप्लेजुङकै मेवाखोला उच्च माध्यमिक विद्यालयबाट एसएलसी गरेका मिजास इटहरीको जनता बहुमुखी क्याम्पसमा स्नातक तहमा पढ्दापढ्दै ब्रिटिश लाहुरे भएका हुन् । पहिलो पटक ताप्लेजुङ साप्ताहिकमा 'भरिया बाजे ऊ' शीष्कको कविता छापिएपछि हौसिएका मिजासको 'तिमी हिंड्ने बाटोभरि फूलैफूल बिछ्याउन पाउ“' गीत दीपक थापाको संगीत र देव तेम्बेको स्वरमा रेडियो नेपालमा रेकर्ड भएको पहिलो गीत हो । पत्रपत्रिका पढ्ने बानीले सानै उमेरदेखि नै साहित्य सिर्जनातर्फआकषिर्त भएका मिजास लाहुरे हुनुभन्दा पहिला पत्रकार थिए । इटहरीको सप्तकोशी साप्ताहिक र झापाबाट निस्कने विवेचना दैनिकमा संवाददाताको रूपमा काम गरेका मिजासको राष्ट्रियस्तरका पत्रपत्रिकाहरूमा पनि साहित्य सिर्जना र लेखहरू छापिएका छन् । दिनभरि राइफल समातेर ड्युटीमा रहने र खाली समय साहित्य सिर्जनामा लिप्त हुने मिजास परम्परागत लाहुरेभन्दा फरक सोचाइ राख्छन् । उनी भन्छन्-'पैसाले केही हुदैन, मैले छोडेर जाने भनेको नै मेरो सिर्जना हो ।' नेपाली साहित्यमा शास्त्रीय साहित्य, द्वन्द्व र खण्डकाव्य लेखन हट्दै गएको र पश्चिमी साहित्यको प्रभाव बढ्दै गएको मिजासको ठम्याई छ । उनी भन्छन्- अब युवापुस्ताले नौलोकोणबाट प्रयोगवादी साहित्य सिर्जनाको खोजी गर्नुपर्छ । २०६२ सालमा उत्कृष्ट प्रवासी गजलकारको उपाधिबाट सम्मानित भएका मिजासका 'प्यास नजरको' गजलसंग्रह र 'उद्गार' गीतिएल्वम प्रकाशित कृति हुन् । त्यस्तै सीमाहीन बिम्बहरू र प्रवासी वेदनाका आवाजहरू उनका सम्पादित कृति पनि प्रकाशित छन् । आच्छा र्राई 'रसिक' स्मृति प्रतिष्ठान र आदिवासी गीतकार समाजको आजीवन सदस्य र प्रवासी साहित्य समाज ब्रनाइ बेलायतका सहसचिव पदमा रही समाजसेवाका कामहरू मिजासले गरिरहेका छन् । त्यसैगरी लाहुरे समुदायको प्रतिभा प्रस्फुटनमा सहयोग र प्रोत्साहनका लागि प्रवासी साहित्य समाज गठन गरी प्रभात पुरस्कारको स्थापना गरेको मिजास बताउछन् । अहिले लाहुरे जीवनको पहिलो छुट्टीमा नेपाल आएका मिजास 'सम्झनाको साझमा आऊ' गीत-गजल संग्रह प्रकाशनको तयारीमा जुटेका छन् । बिम्बहरू नामक कविता संग्रहको हालै काठमाडौमा विमोचन गरियो । गोरखा भर्तीका १७ जना लाहुरेहरूले लेखेका कविताहरूको संग्रह सीमाहीन बिम्बहरू'को विमोचन भिसी रामबहादुर लिम्बुले गर्नुभएको थियो । लाहुर र साहित्यलाई सगसगै लैजाने योजनामा रहेका मिजास नेपाली साहित्यमा एउटा नया इटा थप्न चाहन्छन् । उनको यो सपना कसरी पूरा हुने हो हेन बाकी छ ।